نتائج تلاش

نقاب دار که آئینِ رهزنی دارد جمالِ یوسفی و فرِ بهمنی دارد وفای غیر گرش دل‌نشین شده‌ست چه غم خوشم ز دوست که با دوست دشمنی دارد چه ذوقِ رهروی آن را که خارخاری نیست مرو به کعبه اگر راه ایمنی دارد به دل‌فریبیِ من گرمِ بحث و سودِ منست نگاهِ تو به زبانِ تو هم‌فنی دارد به باده گر بوَدم میل شاعرم نه...

دماغِ اهلِ فنا نشهٔ بلا دارد به فرقم ارّه طلوعِ پرِ هما دارد به وعده گاه خرامِ تو کرد نمناکنم بیا که شوقم از آوارگی حیا دارد کشادِ شستِ ادای تو دلنشینِ منست اگر خدنگِ تو در دل نشست جا دارد ز من مترس که ناگه به پیشِ قاضیِ حشر هجومِ ناله لبم را ز ناله وا دارد دلم فسرد، بیفزا به وعده ذوقِ وصال...

دل‌ستانان بحلند، ارچه جفا نیز کنند از وفایی که نکردند حیا نیز کنند چون ببینند، بترسند و به یزدان گروند رحم خود نیست که بر حالِ گدا نیز کنند خسته تا جان ندهد، وعدهٔ دیدار دهند عشوه خواهند که در کارِ قضا نیز کنند خونِ ناکامیِ سی ساله هدر خواهد بود مهر با ما اگر از بهرِ خدا نیز کنند اندر آن روز...

ز من گرت نبوَد باور انتظار بیا بهانه‌جوی مباش و ستیزه‌کار بیا به یک دو شیوه ستم دل ‌نمی‌شود خرسند به مرگِ من که به سامانِ روزگار بیا بهانه‌جوست در الزامِ مدعی شوقت یکی به رغمِ دلِ ناامیدوار بیا هلاکِ شیوهٔ تمکین مخواه مستان را عنان‌گسسته‌تر از بادِ نوبهار بیا ز ما گسستی و با دیگران گرو بستی...

ای به خلا و ملا خویِ تو هنگامه‌زا با همه در گفتگو، بی همه با ماجرا شاهدِ حُسنِ ترا در روشِ دلبری طرّهٔ پُرخم صفات، مویِ میان ماسوا دیده ورا‌ن را کند دیدِ تو بینش فزون از نگهِ تیز رَو گشته نگه توتیا آب نبخشی به زور، خونِ سکندر هدر جان نپذیری به هیچ، نقدِ خضر ناروا بزمِ ترا شمع و گل خستگیِ...

خوش بوَد فارغ ز بندِ کفر و ایمان زیستن حیف کافر مردن و آوخ مسلمان زیست شیوهٔ رندانِ بی‌پروا خرام از من مپرس این قدر دانم که دشوار است آسان زیستن بُرد گویِ خرّمی از هر دو عالم هر که یافت در بیابان مردن و در قصر و ایوان زیستن راحتِ جاوید ترکِ اختلاطِ مردم است چون خضر باید ز چشمِ خلق پنهان زیستن...

حق جلوه‌گر ز طرزِ بیانِ محمد است آری کلامِ حق به زبانِ محمد است آئینه‌دارِ پرتوِ مهرست ماهتاب شانِ حق آشکار ز شانِ محمد است تیرِ قضا هر آینه در ترکشِ حق است اما کشادِ آن ز کمانِ محمد است دانی، اگر به معنیِ لولاک وارسی خود هر چه از حق است از آنِ محمد است هر کس قسم بدانچه عزیز است می‌خورد...

بہت عمدہ جناب۔ کیفیتِ عرفی طلب از طینتِ غالب جامِ دگراں بادۂ شیراز ندارد (مرزا غالب) عرفی کی کیفیت کو غالب کی فطرت سے طلب کرو۔۔۔ دوسروں کے جام میں بادۂ شیراز نہیں ہے۔

گذشت عمر و نکردی کلامِ خود را نرم ترا چه حاصل ازین آسیای دندان است؟ (صائب تبریزی) تمہیں اس دانتوں کی چکّی سے کیا فائدہ ہے کہ عمر گذر گئی لیکن تم نے اپنے کلام کو نرم و ملائم نہیں کیا؟

آسمان را حق بود گر خون بگرید بر زمین بر زوالِ ملکِ مستعصم امیرالمؤمنین اگر آسمان امیرالمومنین مستعصم کی بادشاہت کے زوال پر زمین پر خون برسائے تو یہ اُس کے لیے روا ہے۔ ای محمد گر قیامت می‌برآری سر ز خاک سر برآور وین قیامت در میانِ خلق بین اے محمد (ص)!، اگر آپ قیامت کے وقت اپنی تربت سے سر باہر...

سعد اگر خوانی، چه حاصل طینتِ منحوس را؟ همچنان مسخ است اگر بوزینه میمون می‌شود (بیدل دهلوی) ترجمہ: اگر تم سعد (یعنی مبارک) کہہ کر (بھی) پکارو تو اس سے منحوس فطرت کو کیا فائدہ ہے؟۔۔۔ اگر بندر میمون بن جائے (یعنی اگر میمون کے نام سے پکارا جائے) تب بھی وہ اُسی طرح مسخ رہے گا۔ میمون = ۱. بندر ۲...

ماخذ زبیر مرزا

طفلِ بازیگوش آرام از معلم می‌بَرَد تلخ دارد زندگی بر ما دلِ خودکامِ ما (صائب تبریزی) کھلنڈرا اور شرارتی بچہ (اپنے) استاد سے آرام چھین لے جاتا ہے۔۔۔ (اسی طرح) ہمارا خودسر و سرکش دل (بھی) زندگی کو ہمارے لیے تلخ بنائے رکھتا ہے۔ ========= زاهد تو هم برافروز شمعِ غرورِ طاعت رحمت درین شبستان...

بهار آمد، تو هم ای زاهدِ بی‌درد، تزویری! چمن گل، شیشه قلقل، یار مستی، من جنون کردم (بیدل دهلوی) ترجمہ: موسمِ بہار آ گیا۔۔۔ (جس کے باعث) چمن میں گُل کھِل گئے، شیشے نے قُلقُل کی آواز کی، یار نے مستی دکھائی اور میں نے جنون اپنا لیا۔۔۔ اب اے بے درد زاہد، تم بھی کوئی ریاکاری کرو! تشریح: زاہد سے...

بیدل نفسم کارگہِ حشرِ معانیست چون غلغلۂ صورِ قیامت کلماتم ہند کے فارسی گو شاعر میرزا عبدالقادر بیدل ان آخری سالوں تک ایران میں معروف شاعر نہیں تھے۔ ایران کے اہلِ ادب کی سبکِ ہندی سے طولانی دوری کو اس گمنامی کا سب سے زیادہ سبب سمجھا جا سکتا ہے۔ یعنی بازگشتِ ادبی کے دور کے فوراً بعد سے کہ جب ایران...

نہیں ہے معتقد میرا اگر حاسد، تو کیا غم ہے ہوا بے سجدۂ ابلیس کیا نقصان آدم کا (امام بخش ناسخ) آزاد ہیں قیود سے افتادگانِ خاک اڑتا پھرا، شجر سے جو برگِ خزاں گرا (امام بخش ناسخ)

یاد دہانی: استاد صدرالدین عینی نے جو یہ لکھا ہے کہ میرزا بیدل کی تصانیف میں تصوف محض ایک ضمنی مضمون تھا اور اُن کا حقیقی مقصد تصوف نہیں کچھ اور تھا، تو اس کے پیچھے وجہ یہ ہے کہ اشتمالی شوروی اتحاد میں تصوف پر پابندی تھی اور اُسے 'قدیم جاگیردارانہ استبدادی دور' کی نشانی مانا جاتا تھا۔ جو اہلِ قلم...

"نظم و نثر میں بیدل کی تقلید نے ہر جگہ سے زیادہ وسطی ایشیا میں رواج پایا تھا اور یہ سلسلہ بالشیوک انقلاب تک جاری رہا ہے۔ اس سرزمین کے بہت سے شاعروں نے بیدل کی تقلید کی ہے، لیکن حتیٰ اُن میں سے سب سے اعلیٰ شعراء بھی اپنے ہنر کو اس نازک خیال شاعر کی سطح تک نہ پہنچا سکے۔ بیدل نے اپنے اسلوب کی اس...

حضرتِ یوسف (ع) کی داستان میں تین پیراہنوں کا ذکر آیا ہے: وہ پیراہن کہ جسے اُن کے برادران خون آلود کر کے والد کے نزدیک لائے تھے کہ یوسف کو گُرگ نے چیر پھاڑ ڈالا ہے؛ وہ پیراہن کہ جو زلیخا کے ہاتھوں پُشت سے چاک ہوا تھا؛ اور وہ پیراہن کہ جو چشمِ یعقوب (ع) کی نابینائی ختم ہونے کا سبب بنا۔ رودکی...

یہ بات پوشیدہ نہیں ہے کہ تاجک خاندانوں میں والدین کی مطلق اکثریت اپنے بچوں کی تربیت عادتاً ان سوالات و جوابات سے شروع کرتی ہے: "کس کے بندے ہو؟"، "خدا کا بندہ"؛ "کس کی امت ہو؟"، "محمدِ مصطفیٰ کی امت"؛ "کس کے مذہب پر ہو؟"، "امامِ اعظم کے مذہب پر"، "کن اصحاب کو دوست رکھتے ہو؟"، "سرم خاکِ رہِ ہر چار...