فضولی

امیرِ شعرِ تُرکی «محمدِ فُضولی بغدادی» اپنے دیوانِ فارسی کے دیباچے میں لکھتے ہیں: "گاهی به اشعار عربی پرداختم و فصحای عرب را به فنون تازی فی‌الجمله محظوظ ساختم. و آن بر من آسان نمود، زیرا زبان مباحثهٔ علمی من بود. و گاهی در میدان ترکی سمند طبیعت دواندم و ظریفان ترک را به لطافت گفتار ترکی تمتّعی...

اۏل مُشک‌بو غزاله اخلاصېم ائیله واضح بلِّغْ صبا سلاماً مِسْكِيّةَ الروایِح اۏلغاج حبیبه واصل بیزدن هم اۏلما غافل لا تَقْطَعِ الرّسائِل، لا تَکْتُمِ الصّرایِح یۆزده سِرِشک قانې سؤیله‌ر غمِ نِهانی قد تَظْهَرُ المعانی بِالْخَطِّ فی اللَوایِح من مُبتلایِ هجران، من‌دن ایراق جانان والْعُمْرُ كَيْفَ ما...

ایرانی آذربائجانی شاعر حُسین‌قُلی کاتبی 'جۏشغون' اپنے تُرکی منظومے 'عزیز شهریارا سلام' (عزیز شہریار کو سلام) کے ایک بند میں محمد فضولی بغدادی کی سِتائش کرتے ہوئے کہتے ہیں: «فۆضولی» شاعیردن، گل یاد ائیله‌یک، درین معنالې شئعرلرین، دینله‌یک، اۏنون هۆنرلرین‌دن نه سؤیله‌یک، عرب‌ده، فارسی‌دا، تۆرکی‌ده...

مندرجۂ ذیل دو تصاویر آذربائجانی عکّاس عبّاس آتیلائے نے ایک آذربائجانی اخبار کے لیے کھینچی تھیں، جو ۱۹ جون ۲۰۱۳ء کو شائع ہوئی تھیں: کتیبے کا ترجمہ: فضولی بغدادی کی قبر مشہور عراقی شاعر۔ قرنِ دہمِ ہجری کے شعراء میں سے ایک، جنہوں نے امام حُسین علیہ السلام کے سوگ میں عربی، ترکی، کردی اور فارسی...

محمد فضولی بغدادی رحمۃ اللہ علیہ کی مثنوی 'لیلیٰ و مجنون' کہنہ تُرکی ادبیات کی معروف ترین مثنوی ہے۔ جالبِ توجہ چیز یہ ہے کہ اُنہوں نے اپنی اُس تُرکی مثنوی کا کا آغاز فارسی حمد و دعا سے کیا ہے، اور تُرکی زبان میں حمد وہ اگلے باب میں لے کر آئے ہیں۔ زبانِ فارسی اور حضرتِ فضولی بغدادی کے تمام محبّوں...

(رباعی) ای فیض‌رسانِ عرب و تُرک و عجم قېلدېن عربی افصحِ اهلِ عالَم ائتدین فُصَحایِ عجمی عیسیٰ‌دم بن تُرک‌زبان‌دان التفات ائیله‌مه کم (محمد فضولی بغدادی) Еy fеyzrəsani-ərəbü türkü əcəm Qıldın ərəbi əfsəhi-əhli-aləm Еtdin füsəhayi-əcəmi İsadəm Bən türkzəbandan iltifat еyləmə kəm ترجمہ: اے عرب و...

رسمِ زهد و شیوهٔ تقویٰ نمی‌دانیم ما عشق می‌دانیم و بس این‌ها نمی‌دانیم ما نیست ما را در جهان با هیچ کاری احتیاج هیچ کاری غیرِ استغنا نمی‌دانیم ما ما نمی‌گوییم کاری نیست غیر از عاشقی هست صد کاری دگر امّا نمی‌دانیم ما شیوهٔ تقلید و رسمِ اعتبار از ما مجو کار و بارِ مردمِ دنیا نمی‌دانیم ما هر چه غیر...

میانه ی سگ و گربه شبی نزاع افتاد به گربه گفت سگ:"ای کاسه لیسِ لقمه شمار تویی که نیست تو را بویی از طریقِ ادب تویی که نیست تو را جز طریقِ دزدی کار نمی شود که کسی لقمه ای برد به دهن که از طمع نبری راحتش به ناله ی زار چراست این همه عزت تو را به این همه عیب که می کشند تو را خلق متصل بکنار؟ شریکِ...

بحر = فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن ای وجودون اثری خلقتِ اشیا سببی نبی اول وقت که بالفعل گرکمزدی نبی سیدِ ابطحی و مکّی و اُمّی و ذکی هاشمی و مدنی و قُرشی و عربی سبقتِ ذات ایله ایوانِ رسالت صدری شرفِ اصل ایله فهرستِ رُسُل منتخبی عزمِ چرخ ائتدی مسیحا که بولا معراجین یئتمه‌دی منزلِ مقصودا طریقِ طلبی...

منی جان‌دان اوساندیردی، جفادان یار اوسانمازمی؟ فلک‌لر یاندی آهیم‌دن، مرادیم شمعی یانمازمی؟ قامو بیمارینا جانان دوایِ درد ائدر احسان نئچون قیلماز منه درمان؟ منی بیمار سانمازمی؟ غمیم پنهان توتاردیم من، دئدیلر یاره قیل روشن دئسه‌م اول بی‌وفا بیلمن اینانارمی، اینانمازمی؟ شبِ هجران یانار جانیم، تؤکر...

وصلین منه حیات وئریر، فرقتین ممات سُبحانَ خالِقِی خَلَقَ المَوْتَ والحَیات (آپ کا وصل مجھے زندگی بخشتا ہے جبکہ آپ کی فرقت موت؛ پاک ہے وہ میرا خالق جس نے موت اور حیات کو خلق کیا۔) هجرانینه تحمّل ائدن وصلینی بولور طوبیٰ لِمَن یُساعِدُهُ الصّبرُ والثبات (آپ کے ہجر کو تحمل کرنے والا بالآخر آپ کے...