نتائج تلاش

لاہور سے تعلق رکھنے والے بزرگ فارسی شاعر مسعود سعد سلمان لاہوری ایک ہزار سال قبل ۴۳۸ھ میں متولّد ہوئے تھے۔

می‌نگاهی بر من و می‌التفاتی با رقیب با منِ یک‌رنگ ای رعنا دورنگیدن چرا (طرزی افشار) تم نگاہ مجه پر کرتے ہو لیکن اِلتِفات تم رقیب کے ساتھ کرتے ہو؛ اے رعنا! مجھ یک رنگ کے ساتھ دو رنگی کس لیے؟ × 'نگاهیدن'، 'التفاتیدن' اور 'دورنگیدن' شاعر کے اختراع کردہ مصادر ہیں۔

با مسلمانانِ مسکین کافریدن بهرِ چه با گرفتارانِ مُستَضعَف فرنگیدن چرا (طرزی افشار) [اے محبوب!] مسکین مسلمانوں کے ساتھ کافرانہ رویہ اپنانا کس لیے؟ ضعیف و ناتواں اسیروں کے ساتھ فرنگیانہ رویہ اپنانا کس لیے؟ × 'کافریدن' اور 'فرنگیدن' شاعر کے اختراع کردہ مصادر ہیں۔

با منِ دل‌خسته ای دل‌دار جنگیدن چرا تو غزالِ گلشنِ حُسنی پلنگیدن چرا (طرزی افشار) اے دلدار! مجھ دل خستہ کے ساتھ جنگ کرنا کس لیے؟ تم گُلشنِ حُسن کے غزال ہو، تیندوا بننا کس لیے؟ × 'پلنگیدن' شاعر کا اختراع کردہ مصدر ہے۔

'افغانی' افغانستان کے سکۂ رائج الوقت کا نام ہے۔ مردُمِ افغانستان کو 'افغان' کہتے ہیں، اور اِسے ہی بہتر سمجھا جاتا ہے۔

نکنی رحم بر مسلمانان صنما این چه مذهب و کیش است (طرزی افشار) تم مسلمانوں پر رحم نہیں کرتے؛ اے صنم! یہ کون سا مذہب و دین ہے؟

به زلف از چاهِ هجرانم برآور به دستِ من دِه آن حَبْل‌ُالمَتین را (طرزی افشار) [اپنی] زُلف کے ذریعے مجھے چاہِ ہجراں سے بیرون نکال لو؛ میرے دست میں وہ 'حبل المتین' (یعنی رَسَنِ مُحکم و اُستُوار) تھما دو۔ × چاہ = کنواں؛ رَسَن = رسّی

دامُلّا ماوراءالنہر اور افغانستان میں دینی پیشواؤں کو تعظیماً 'دامُلّا' کہا جاتا ہے۔ تاجک محقق مرحوم محمد جان شکوری بخارایی کے ایک مضمون 'تذکارِ اشعار، تذکرۂ منظومِ صدرِ ضیا' میں اِمروز نظر آیا ہے اُن کے مطابق اِس لفظ میں موجود 'دا' چینی زبان سے ماخوذ ہے۔ وہ لکھتے ہیں: "واژه 'داملا' معنای ملای...

ای همه روز با رقیب رفته به سیرِ لاله‌زار مرتبه‌ای بگو که کُو طرزیِ داغ‌دارِ من (طرزی افشار) اے ہر روز رقیب کے ساتھ لالہ زار کی سیر کو جانے والے! ایک بار تو کہو کہ میرا طرزیِ داغ دار کہاں ہے؟

قویمازیدم که بیر قدم از پیِ دلبران رود اولسایدی اگر کونُل در کفِ اختیارِ من (طرزی افشار) اگر دل میرے کفِ اختیار میں ہوتا تو میں اُسے دلبروں کے پیچھے ایک قدم بھی نہیں جانے دیتا۔ × اِس بیت میں استعمال ہونے والے تُرکی الفاظ: قویمازیدم = میں نہیں اجازت دیتا، میں نہیں ہونے دیتا بیر = ایک اولسایدی =...

"لما دخلنا هذه المدينة رآنا أهلها ونحن نصلي مسبلي أيدينا وهم حنفية لا يعرفون مذهب مالك ولا كيفية صلاته، والمختار من مذهبه هو إسبال اليدين. وكان بعضهم يری الروافض بالحجاز والعراق يصلون مسبلي أيديهم، فاتهمونا بمذهبم، وسألونا عن ذلك فأخبرناهم أننا علی مذهب مالك، فلم يقنعوا بذلك منا واستقرت التهمة...

با خود غبارِ کویِ تو بُردیم زیرِ خاک در جنت این بس است لباسِ حریرِ ما (ارسلان مشهدی) ہم اپنے ساتھ تمہارے کوچے کے غُبار کو زیرِ خاک لے گئے؛ جنت میں ہمارے ریشمی لباس کے طور پر یہ کافی ہے۔

تا با غمِ تو دست در آغوش کرده‌ایم از هر چه غیرِ تُست فراموش کرده‌ایم (مولانا آتشی) جب سے ہم تمہارے غم کے ساتھ ہم آغوش ہوئے ہیں، ہم نے تمہارے سوا ہر چیز کو فراموش کر دیا ہے۔

(رباعی) تا لعلِ تو دل‌فروز خواهد بودن کارم همه آه و سوز خواهد بودن گفتی که به خانهٔ تو آیم روزی آن روز کدام روز خواهد بودن؟ (میرزا ابراهیم قانونی) جب تک تمہارا لبِ لعل دل افروز رہے گا؛ میرا کُل کام آہ و سوز رہے گا؛ تم نے کہا کہ میں کسی روز تمہارے خانے (گھر) میں آؤں گا؛ وہ روز کون سا روز ہو گا؟

آنچه بر من در غمِ آن نامسلمان می‌رود بالله ار با مؤمن اندر کافرستان می‌رود (انوری ابیوَردی) اُس نامسلمان کے غم میں جو کچھ مجھ پر گذرتا ہے، واللہ! اگر کافرستان میں [کسی] مؤمن پر گذرتا ہو!

با من این بیدادها کان نامسلمان می‌کند کافرم گر هیچ کس در کافرستان می‌کند (قاضی ابوالبرکهٔ سمرقندی) یہ سب ظلم و ستم جو وہ نامسلمان میرے ساتھ کرتا ہے، میں کافر ہوں اگر کافرستان میں کوئی بھی شخص [مسلمان پر ایسے ظلم] کرتا ہو!

"موضوع دیگر شایان بررسی همانا پیدا آمدن زبان و شعر نو فارسی است در ماوراءالنهر و نه در آستان فارس. ماوراءالنهر در قلمرو ساسانیان نبود و مردم آن نیز مانند بیرونی نام‌آور، پس از فتوحات اسلام ناچار بودند هم فارسی و هم عربی را بیاموزند. ایرانیان شرقی ضرورت درآمیختن این دو زبان را دریافتند و در نتیجه...

اردو سفرنامۂ ابنِ بطوطہ: حصۂ اول و حصۂ دوم (اردو ترجمہ) فارسی کتابِ انوارِ سہیلی - ملا حسین بن الواعظ الکاشفی احوال و آثارِ اوحدالدین حامد بن ابی الفخر کرمانی: عارفِ نامور و شیخ الشیوخِ دارالخلافۂ بغداد اقبالِ شرق - عبدالرفیع حقیقت رفیع گزارش ہا و نامہ ہائے دیوانی و نظامیِ امیر نظام گرّوسی...

"چون امروز تاجیکستان به استقلال رسیده است، نباید از یاد بُرد که استقلال فرهنگی لازمِ ذاتِ استقلال ملی است و شه‌پایهٔ دولت ملی همانا زبان ملی است و تأمین رشد و تکامل آن و به وجود آوردن زبان علم و اصطلاحات ملی از جملهٔ مهم‌ترین فرموده‌های تاریخ است. متأسفانه، این ضرورت در جامعه هنوز عمیقا‌ً درک...

نصر بن محمّد بن احمد صوفی خبر داد که یحیی بن معاذ رازی (ره) گفت: "چهار خصلت از صفات اولیاست: در هر چیز به خدا اعتماد کردن، در هر چیز به سوی او بازگشتن، در هر چیز از او یاری خواستن و در هر چیز نیازمند به او بودن". کتاب: جوانمردی و جوانمردان: ترجمهٔ کتاب‌الفُتُوّة مؤلف: ابوعبدالرّحمٰن محمد بن...