نتائج تلاش

"یکی از سبب‌هایِ این که تاجیکان و ازبکانِ واحدهایِ آسیایِ میانه در زیست و معیشت، رسم و عادت، اخلاق و آداب، موسیقی و رقص و غیره از هم فرق ندارند یا کم تفاوت دارند، همین است، که بسیاری از آن ازبکان در گذشتهٔ نزدیک تاجیک بودند و اساساً با دیگر شدنِ زبان منسوبیتِ ملّی‌اشان تغییر یافت. فرهنگشان -...

دامنِ زُلفش گرفتم برفِکند از رُخ نقاب ای دریغا من چو گشتم دُزد شب مهتاب شد (میرزا ابراهیم وفایی) میں نے [جب] اُس کا دامنِ زُلف پکڑا، اُس نے رُخ سے نقاب اُتار پھینکا۔۔۔۔ افسوس! میں جب چور بنا، شب مہتابی ہو گئی۔

مسلمانان مسلمانان زبانِ پارسی گویم که نَبْوَد شرط در جمعی شَکَر خوردن به تنهایی (مولانا جلال‌الدین رومی) اے مسلمانو! اے مسلمانو! میں زبانِ فارسی بولتا ہوں، کیونکہ کسی مجمع کے اندر تنہا تنہا شَکَر کھانا رسم و قاعدہ [اور خوب و صحیح] نہیں ہے۔ × مولانا رُومی نے مندرجۂ بالا بیت میں زبانِ فارسی کو...

پیشِ که درم جیب؟ که گردونِ ستم‌گر قُفلم به درِ دل زد و بِشْکست کلیدم (بیدل دهلوی) میں کس کے سامنے [اپنا] گریبان پھاڑوں؟ کہ فلکِ ستم گر نے میرے دل کے در پر قُفل لگا دیا اور [بعد ازاں] میری کلید توڑ دی۔ × اکثر جگہوں پر 'قفلم به درِ دل زد' کی بجائے 'عقلم به درِ دل زد' درج ہے۔ لیکن غزلیاتِ بیدل کی...

نقشِ طاووس ایسته‌من، آن‌دان جمالېن یگ‌دۆرۆر لفظِ طوطی دینله‌من، گفتارېن آن‌دان یاخشې‌دېر (شاه اسماعیل صفوی 'خطایی') میں طاؤس کا نقش نہیں چاہتا، اُس سے تمہارا جمال خوب تر ہے۔۔۔ میں طوطی کا لفظ نہیں سُنتا، تمہاری گُفتار اُس سے بہتر ہے۔ جمہوریۂ آذربائجان کے لاطینی رسم الخط میں: Nəqşi-tavus...

هر وفاسېز دل‌بره وئرمن کؤنۆل، ای دل‌رُبا بیر سنین تک دل‌برِ یار و وفادار ایسترم (شاه اسماعیل صفوی 'خطایی') اے دل رُبا! میں ہر بے وفا دلبر کو دل نہیں دیتا۔۔۔ مجھے تو تم جیسے ایک دلبرِ یار و وفادار کی خواہش ہے۔ جمہوریۂ آذربائجان کے لاطینی رسم الخط میں: Hər vəfasız dilbərə vermən könül, ey...

مرا دامان بِحمدِالله پاک است ز حَرفِ عیب‌جویانم چه باک است (وحشی بافقی) الحمدللہ میرا دامن پاک ہے، [لہٰذا] مجھے عیب تلاش کرنے والوں کے حَرف سے کیا خوف و پروا ہے؟

خواستم سوزِ دلِ خویش بِگویم با شمع داشت خود او به زبان آنچه مرا در دل بود (مِهری هِراتی) میں نے چاہا کہ میں اپنے دل کا سوز شمع سے کہوں [لیکن] خود اُس کی زبان پر وہ تھا جو میرے دل میں تھا۔

چو با آدمی جُفت گردد پری نگوید پری جُز به لفظِ دری (منسوب به عُنصُری بلخی) جب پری آدمی کے قریب آتی اور ہم نشینی کرتی ہے تو وہ زبانِ دری (فارسی) کے بجز کسی زبان میں [حَرف] نہیں کہتی۔

وارثِ سوزِ نارِ زرتُشت ہوں۔۔۔

با آبِ حیاتم نبُوَد کار، فضولی من کُشتهٔ لعلِ لبِ جان‌پرورِ یارم (محمد فضولی بغدادی) اے فضولی! مجھے آبِ حیات کے ساتھ [کوئی] کام نہیں ہے۔۔۔ میں تو اپنے یار کے لعلِ لبِ جاں پروَر کا قتیل ہوں۔

نوش ائتمیشه‌م شرابِ محبّت الست‌ده گئتمه‌ز اؤلۆنجه نشئهٔ صهباسې دل‌برۆن (میرزا محمد تقی قُمری دربندی) میں نے بہ روزِ السْت شرابِ محبّت نوش کی ہے۔۔۔ بادۂ دلبر کا نشہ تا دمِ مرگ نہ جائے گا۔ Nuş etmişəm şərabi-məhəbbət ələstdə, Getməz ölüncə nəş'eyi-səhbası dilbərün. × شاعر کا تعلق شہرِ دربَند سے...

میرزا محمد تقی قُمری دربندی سانحۂ کربلا سے متعلق ایک نوحے کے مطلعے میں کہتے ہیں: قُمری، بو قصّهٔ الم‌افزانې قېل تمام ال‌ده قلم شراره توتوب، دفتر آغلادې (میرزا محمد تقی قُمری دربندی) اے قُمری! اِس قصّۂ غم افزا کو [اب] تمام کر دو [کہ] دست میں قلم نے آتش پکڑ لی ہے [اور] دفتر گریہ کرنے لگا ہے۔ ×...

قتلِ حُسینه ائیله‌دی اِقدام شمرِ دون امّا الینده رحمه گلیب خنجر آغلادې (میرزا محمد تقی قُمری دربندی) شِمرِ پست نے حُسین کے قتل کا اِقدام کیا، لیکن اُس کے دست میں خنجر نے رحم میں آ کر گریہ کیا۔ Qətli-Hüseynə eylədi iqdam Şümri-dun, Amma əlində rəhmə gəlib xəncər ağladı. × شاعر کا تعلق شہرِ...

ایسته‌سن کؤنلۆم کیمی زۆلفۆن پریشان اۏلماسېن اۏل قدر جؤور ائت منه آه ائتمک ایمکان اۏلماسېن! دردِ عئشقین قصدِ جان ائتدیسه، من هم شاکیرم ایسته‌رم جیسمیم‌ده درد اۏلسون، دخی جان اۏلماسېن! قۏیما اغیار ائیله‌سین کویین‌ده جؤولان، ائی پری! اهریمن‌لر مالیکِ مۆلکِ سۆلئیمان اۏلماسېن! آتشین رویین‌ده افعی تک...

دردِ عشقین قصدِ جان ائتدیسه، من هم شاکرم ایسته‌رم جسمیم‌ده درد اۏلسون، دخی جان اۏلماسېن! (میرزا علی‌اکبر صابر) اگر تمہارے دردِ عشق نے قصدِ جان کیا تھا تو میں بھی [اِس پر] شاکر ہوں۔۔۔ میں [یہی] چاہتا ہوں کہ میرے جسم میں درد ہو، مزید جان نہ ہو! Dərdi-eşqin qəsdi-can etdisə, mən həm şakirəm...

ایسته‌سن کؤنلۆم کیمی زُلفۆن پریشان اۏلماسېن اۏل قدر جور ائت منه آه ائتمک امکان اۏلماسېن! (میرزا علی‌اکبر صابر) اگر تم چاہو کہ میرے دل کی مانند تمہاری زُلف پریشان نہ ہو تو مجھ پر اِس قدر ستم کرو کہ [میرے لیے] آہ کرنے کا امکان نہ ہو! İstəsən könlüm kimi zülfün pərişan olmasın, Ol qədər cövr et...

مُبتلایِ دردِ عشقم، ال گؤتۆر من‌دن، طبیب! ائیله بیر تدبیر کیم بو درده درمان اۏلماسېن! (میرزا علی‌اکبر صابر) اے طبیب! میں مُبتلائے دردِ عشق ہوں، مجھ سے دست ہٹا لو۔۔۔ کوئی ایسی تدبیر [و چارہ سازی] کرو کہ اِس درد کا علاج نہ ہو! Mübtəlayi-dərdi-eşqəm, əl götür məndən, təbib! Eylə bir tədbir kim, bu...

‌صابرا، اُمّیدِ وصل ایله غمِ هجرانه دؤز هانسې بیر مشکل‌دی کیم صبر ایله آسان اۏلماسېن؟ (میرزا علی‌اکبر صابر) اے صابر! اُمیدِ وصل کے ساتھ غمِ ہجراں کو تحمُّل کرو۔۔۔ کون سی ایسی مشکل ہے کہ جو صبر کے ساتھ آسان نہ ہو جائے؟ Sabira, ümmidi-vəsl ilə qəmi-hicranə döz, Hansı bir müşküldi kim, səbr ilə...

آتشین رویین‌ده افعی تک یاتېب گیسولرین طُرفه جادودور که مار آتش‌ده سوزان اۏلماسېن (میرزا علی‌اکبر صابر) تمہارے آتشیں چہرے پر تمہارے گیسو مارِ افعی کی طرح لیٹے سو رہے ہیں۔۔۔ عجیب جادو ہے کہ سانپ آتش میں جلتا نہیں! Atəşin ruyində əf'i tək yatıb geysulərin, Türfə cadudur ki, mar atəşdə suzan olmasın!