پنجابی سکھو تے سکھاؤ

[طالوت]

کج ورے پہلے دی گل اے کہ میں کج لفظ سنے سان پنجابی دے پر مینوں اوناں دا مطلب نئیں سی پتا فیر میں اپنے گھروں پچھے۔۔۔ قریبا اج وی بہت سارے لفظ پنجابی دے مینوں نئیں آوندے خاص کر ٹھیٹھ پنجابی دے یا فیر علاقائی تبدیلی نال جیڑا پنجابی دا لب و لہجہ بدلیا اے اودی وجہ توں مشکل پے جاندی اے میری ایس پوسٹ دا مقصد پنجابی زبان نوں سمجھنا اور سمجھانا اے مینوں امید کے تسی سارے میری اس کوشش دا ساتھ دیو گے۔۔۔ (میری پنجابی توں توانوں اندازہ ہو گیا ہووے گا کہ میں کنی "چنگی" پنجابی بول سکنا واں۔۔ میں کجھ لفظ دے ریاں توانوں اینا دا مطلب پتا ہووے تے مینوں وی دسو یا ایناں لفظاں دی پنجابی پتا ہووے تے۔۔۔۔۔۔۔۔ویسے کج لفظ میں پنجابی گانیاں توں سنے آں ہو سکدا میں لکھے ای غلط ہون
1۔۔۔ پیلیاں
2۔۔۔ ککلی
3۔۔۔ کھیڑے
4۔۔۔ گانی
5۔۔۔ سڈکاں
6۔۔۔ ہوکے
7۔۔۔ سیس
8۔۔۔ بکرے بلاونا
9۔۔۔ تتڑی
10۔۔۔اور جناب اگر کسے نوں پنجابی مینے جیویں سون بھادریں وغیرہ تفصیل نال پتا ہون تے اووی دسو
رب کرے سب دی خیر ہووے

 

[جہانزیب]

پیلیاں‌ ۔ کھیت کھلیان
کھیڑے ۔ پنجاب کی ایک ذات، ہیر رانجھا کے قصے میں‌ ہیر کی شادی مراد کھیڑے سے ہوتی ہے ۔
گانی ۔ گلے کا زیور ۔
ہوکے ۔ آہیں‌ بھرنا ۔
تتڑی ۔ گرم

ککلی کا مطلب مجھے پتہ ہے لیکن میں‌ مطمعن نہیں‌اس لئے رہنے دیا ۔ باقی کچھ لفظ‌ مجھے سمجھ نہیں‌آئے جیسے "سڈکاں"‌ میرے خیال میں‌ سڑکاں‌ ہونا چاہیے جس کا مطلب سڑک ہے ۔سیس؟ پتہ نہیں‌ یہ کیا ہے ۔شائد سیہہ جو ایک جانور ہے، جس کے کانٹے جیسے پر ہوتے ہیں‌۔

 

[جہانزیب]

باقی جہیڑے پنجابی مہینے دے ناں‌ نے، پنجاب وچ بکرمی کیلنڈر استعمال ہوندا اے، اج وی پنڈان وچ سارا حساب کتاب ایہدے نال ہی رکھیا جاندا اے ۔
ایتھے بکرمی مہینیاں‌ ‌دے ناں‌تے اونہاں‌ دی تفصیل دتی اے ۔

 

[طالوت]

1۔۔چیتر۔۔۔مارچ دے وشکاروں توں لے کے اپریل دے وشکار تک 2۔۔۔ وساخ (وساکھ)۔۔۔ اپریل دے وشکاروں توں لے کے مئی دے وشکار تک
3۔۔۔جیٹھ۔۔۔مئ دے وشکاروں توں لے کے جون دے وشکار تک 4۔۔۔ ہاڑ۔۔۔۔جون دے وشکاروں توں لے کے جولائی دے وشکار تک
5۔۔۔ سون ۔۔۔ جولائی دے وشکاروں توں لے کے اگست دے وشکار تک 6۔۔۔ پادریں ۔۔۔اگست دے وشکاروں توں لے کےستمبر دے وشکار تک
7۔۔۔ اَسیں۔۔۔ ستمبر دے وشکاروں توں لے کے اکتوبر دے وشکار تک 8۔۔۔ کتیں۔۔۔اکتوبر دے وشکاروں توں لے کے نومبر دے وشکار تک
9۔۔۔ ماگر (مغار) نومبر دے وشکاروں توں لے کے دسمبر دے وشکار تک 10۔۔۔پوہ ۔۔۔۔ دسمبر دے وشکاروں توں لے کے جنوری دے وشکار تک
11۔۔۔ ماہ ۔۔جنوری دے وشکاروں توں لے کے فروری دے وشکار تک 12۔۔۔بھاگاں۔۔۔ فروری دے وشکاروں توں لے کے مارچ دے وشکار تک
لو جی ہن اےوی دس دیو کہ اے تلفظ ٹھیک نے کیونکہ اوتھے انگریزی چے لکھیا اے
اے جیڑی ہندوستان چے پنجابی لکھن واسطے "گورمکھی" لکھن دا طریقہ رائج آ ایدے بارے چے کجھ جاندے ہو میں تے لبھ لبھ کے جھلا ہو گیاں۔۔۔وسلام

 

[جہانزیب]

ہاں‌ جی سب ٹھیک اے، گرمکھی دا مطلب اے گرو دے منہ توں‌ نکلی، سکھاں‌ دا سب مذہبی کتاباں‌ ایس لپی وچ لکھیاں‌ جاندیاں‌نے ۔ گرو نانک نے ایہہ خط بنایا سی تے گرو گوبند سنگھ دے دور وچ ایہنوں‌ اصل ترقی دتی گئی سی ۔
گرمکھی سکھن لئی ایہہ ویب سائٹ‌ ودھیا اے، ایہدے چ گرمکھی دے نال شاہ مکھی دے اکھر وی نال دتے نے ۔

 

[محمد وارث]

گانی میرے خیال وچ 'گلے دا زیور' اے

 

[جہانزیب]

وارث‌ پتہ نہیں‌ پر میرے ذہن وچ اک مصرعہ اڑ‌ گیا اے، پورا یاد نہیں‌ آ ریا
ہتھ وچ گانی ، ایس طرح‌ کر کے سی کج ۔

 

[فرخ منظور]

گانی ویسے تے طوطے دی گردن تے لال رنگ دی لکیر نوں کیندے نیں - پر نواں مکان جیدوں بندا سی تے اودے بووے اتے وی گانی بنی جاندی سی - تے نویاں سہاگناں نوں وی گانی بنی جاندی سی - گانی اک دھاگے تے نال 2 گول جئے خوبصورت گینداں دا بنڑیا ہوندا سی -
ککلی میرا خیال اے کہ کڑیاں دا اک کھیڈ ہوندی اے جدے وچ کڑیاں اپنی سہیلیاں دا ہتھ پڑھ کے گھم گھیرے لیندیاں نے -
سیس میرا خیال اے اچھی خواہشات نوں کیا جاندا اے -

 

[جہانزیب]

کلکی کلیر دی
پگھ میرے ویر دی

 

[دوست]

بکرے بلاؤنا دا مطلب کی اے اے وی دسّو۔
شاید کسے دی اوئے اوئے کرنا؟ کوئی محاورہ لگدا اے پنجابی دا۔

 

[طالوت]

شکریہ پائ جی پر گورمکھی رہن ای دیو ایہہ تے بڑا اوکھا کم پیا لگدا اے ہندی نال ملدی جلدی اے اپنا اردو آلا کم ای ٹھیک آ۔۔۔۔۔۔سیس آلی گل وی ٹھیک آ میں ایک گانے چے سنیا کہ تینوں سیس دی چادر چڑھانواں۔۔۔تواڈا وی شکریہ ۔۔۔۔۔وسلام

 

[وجی]

کھیڑے ۔ پنجاب کی ایک ذات، ہیر رانجھا کے قصے میں‌ ہیر کی شادی مراد کھیڑے سے ہوتی ہے ۔

کھیڑے
یا
کھیرا

کھیرا ذات کا تو سنا ہے کیونکہ یہ میری ذات ہے لیکن یہ کھیڑے کا نہیں سنا اس بارے میں کچھ معلومات دے سکتے ہیں آپ

 

[جہانزیب]

آپ ہیر رانجھا کا قصہ پڑحیں‌، وہ مشہور گیت تو آپ نے سنا ہو گا جس میں‌ ہیر کہتی ہے
میں‌ نیں‌ جانڑا کھیڑ‌یاں‌ نال؟

 

[طالوت]

او بڑا بے لحاظ کی کریے۔۔۔۔۔ بے وفا دا علاج کی کریے۔۔۔۔۔۔ تیرے غم دا وا کی بھروسہ اے۔۔۔۔۔۔ شے بیگانی مزاج کی کریے۔۔۔۔ ڈاڈے وکھرے نے پیار دے پینڈے۔۔۔ دل جے آوے نا باز کی کریے۔۔۔۔کچے کھڑیاں نے پار کی لاؤنا۔۔۔۔ لگے عشق نوں لاج کی کریے ۔۔۔۔۔ تینوں بھلنا تاں کجھ نیئں مشکل۔۔۔۔ جھلے دل دا علاج کی کریے۔۔۔۔۔ او بڑا بے لحاظ کی کریے۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اے گیت میں سنیا سی کجھ بولاں دی سمجھ نیئں آئی اوناں نوں انڈر لائین کیتا اے ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ویسے گیت بہت ای چنگا وے ۔۔۔۔۔۔وسلام

 

[وجی]

بھائی وہ تو کہانی ہے کیا اصلیت میں بھی کوئی ایسی ذات ہے

 

[جہانزیب]

بالکل ہے، جھنگ، سرگودھا، سمندری کے نواح‌ میں‌ یہ بکثرت مل جاتے ہیں‌ ۔

 

[جہانزیب]

ڈاڈے وکھرے نے پیار دے پینڈے ۔
ؔصان اردو چ ایدھا مطلب کہ پیار کی راہیں‌ مشکل اور الگ ہوتی ہیں‌ ۔
ڈاڈے ۔ سخت
وکھرے ۔ علیحدہ ۔ الگ طرح‌ کے
پینڈے ۔ راستے

 

[جہانزیب]

لگے عشق نوں‌ لاج کی کریے ۔
عشق کا نام بدنام ہو، ہم کیا کریں‌۔
لاج ۔ شرمندگی کے طور پر استعمال ہوتا ہے ۔ جیسے کوئی کہے تیری تے لاج ای مک گئی اے ۔

 

[ظہور احمد سولنگی]

میرے جیسے بندے کے لئے پنجابی سیکھنا یقینا بڑا مشکل کا ہے جس کو یہ نہ پتہ ہو یہ سرائیکی ہے کہ پنجابی ہے یا پوٹھوہاری یا پھر ہندکو۔ بس دماغ میں کھچڑی پکی ہوئی ہے اس کا کیا علاج ہے دوستو؟

 

[جہانزیب]

اس کا علاج یہ کہ کہ جہاں‌ جو دماغ‌ میں‌ آتا ہے وہ استعمال کریں‌، ویسے سندھی بھائیوں‌ کے لئے پنجابی مسلہ نہیں‌ ہونی چاہیے ۔