محمد یعقوب آسی کی شعری اور نثری کاوشیں

محمد اسامہ سَرسَری

محمد اسامہ سَرسَری

لائبریرین
محمد یعقوب آسی نے کہا:
لیجئے صاحبان و صاحبات!
ایک اور مرحلہ سر ہوا۔ بفضلہٖ تعالٰی
’’فاعلات : اردو عروض کا نیا نظام‘‘
تیسرا انٹرنیٹ ایڈیشن ۲۰۱۴
مصنف : محمد یعقوب آسیؔ

مکمل کتاب کی پی ڈی ایف فائل تیار ہو گئی۔ آج کسی بھی وقت http://www.aruuz.com/ پر پہنچ جائے گی۔ ان شاء اللہ۔​
یہ تو سید ذیشان ہی بتائیں گے کہ وہاں سے ڈاؤن لوڈ کیسے ہو سکے گی۔ مزید سائٹس پر بھی اپ لوڈ کرنے کی کوشش میں ہوں۔
مطالعہ فرمائیے گا، دعائیں بھی دیجئے گا، رائے بھی اور مشورے بھی۔ بلکہ بہتر کی طرف راہنمائی فرمائیے گا۔
اللہ کریم حقیقی مسرتوں سے مالامال فرمائے، آمین!
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔

سید ذیشان نے کہا:
آسی صاحب کی فاعلات سائٹ پر اپلوڈ ہو چکی ہے. اس لنک پر پڑهی بهی جا سکتی ہے اور ڈاونلوڈ بهی کر سکتے ہیں.

http://aruuz.com/Resources/Article/14
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔

جزاکما اللہ خیرا۔۔۔۔ :)
 
محمد یعقوب آسی

محمد یعقوب آسی

محفلین
سید ذیشان نے کہا:
آسی صاحب کی فاعلات سائٹ پر اپلوڈ ہو چکی ہے. اس لنک پر پڑهی بهی جا سکتی ہے اور ڈاونلوڈ بهی کر سکتے ہیں.

http://aruuz.com/Resources/Article/14
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
داد اور تشکر مکرر جناب سید ذیشان صاحب ۔ مکرر اس محنت کے لئے جو آپ نے دوبارہ کی اور داد اس عمدہ تر رزلٹ پر جو اس محنت کے نتیجے میں حاصل ہوا ۔ کچھ اور محبتوں کے کچھ اور قرضے!!
 
سید ذیشان

سید ذیشان

محفلین
محمد یعقوب آسی نے کہا:
داد اور تشکر مکرر جناب سید ذیشان صاحب ۔ مکرر اس محنت کے لئے جو آپ نے دوبارہ کی اور داد اس عمدہ تر رزلٹ پر جو اس محنت کے نتیجے میں حاصل ہوا ۔ کچھ اور محبتوں کے کچھ اور قرضے!!
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
آسی صاحب ساری محنت آپ کی ہے۔ہمیں کیوں شرمندہ کرتے ہیں۔ :)
 
محمد علم اللہ

محمد علم اللہ

محفلین
میں نے ڈاون لوڈ کیا ہوا ہے 25 ،30 صفحہ پڑھا تھا کئی دن ہو گئے ۔
اتنی الجھن آجکل بڑھ گئی ہے کہ کچھ کرنے کو جی ہی نہیں چاہتا ۔
پڑھائی لکھائی کچھ بھی نہیں ہو پارہا۔
 
محمد یعقوب آسی

محمد یعقوب آسی

محفلین
محمد یعقوب آسی

محمد یعقوب آسی

محفلین
محمد یعقوب آسی نے کہا:
بہت آداب، جناب الف عین صاحب۔
حرفِ الف جو آپ کے پاس ہے، اُس کو وہاں سے ہٹا دیجئے۔ اُس کی جگہ یہ رکھ دیجئے۔ میں نے فیس بک میں آپ کے ان باکس میں ان پیج فائل لگا دی ہے۔
پروگرام یہ ہے کہ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔
اردو نظم ’’مجھے اک نظم کہنی تھی‘‘ کے عنوان سے جمع کی ہے۔ اردو غزل یہ ہو گئی ’’لفظ کھو جائیں گے‘‘۔اردو کی کلیات کی نوبت آتی ہے تو اسے ’’حرفِ الف‘‘ کا نام دینے کا سوچا ہے۔ پنجابی شاعری ’’گوہلاں‘‘ کے نام سے اور پنجابی نثری کاوشیں ’’اُچیاں لمیاں ٹاہلیاں‘‘ کے زیرِ عنوان جمع کر رہا ہوں۔ رہ گئے مضامین (اردو اور پنجابی)، ان کا ابھی کچھ حتمی پروگرام نہیں بن رہا، ان میں مختلف کتابوں کی تقریظات بھی شامل ہیں اور کچھ ادبی شخصیات کے حوالے سے مضامین بھی۔ ’’گھوڑے‘‘، ’’بلے باز‘‘ اور دیگر ہلکی پھلکی تحریریں الگ سے جمع کرنے کا ارادہ ہے بہ عنوان ’’مری آنکھیں مجھے دے دو‘‘۔
ایک سلسلہ اور تھا وہ مکمل ہو چکا ’’اسباقِ فارسی‘‘ اور ’’زبانِ یارِ من‘‘ کو یک جا کر دیا ہے۔ وہ بھی ان شاء اللہ جلدی یہاں پیش کر دوں گا۔ اور آپ سمیت کچھ منتخب دوستوں کو اس کی سافٹ کاپیاں مہیا کر دوں گا۔ سلسلہ ’’پنجابی دی املاء دے رَولے‘‘ محفل میں جاری ہے، اور کچھ مضامین جو براہِ راست یا بالواسطہ طور پر لسانیات سے تعلق رکھتے ہیں ان کو الگ جمع کرنے کا ارادہ ہے۔ خود نوشت کا ایک سلسلہ اردو میں شروع کیا تھا ’’داستاں میری‘‘ اور ایک پنجابی میں ’’اِک سی مُنڈا‘‘، وہ ابھی تو رُکے پڑے ہیں۔
’’آسان عروض کے دس سبق‘‘ یہاں پیش کر چکا ہوں۔ ’’فاعلات‘‘ میں خاصی ترمیم کر دی ہے، وہ بھی پیش کرنی ہے۔ ایک اور کتابچہ شروع کیا تھا ’’عروض اور کمپیوٹر‘‘ اس میں فی الحال تو غیر یقینی صورت ہے (محسن شفیق حجازی صاحب شاید بہت مصروف ہیں)۔

اب دیکھئے اتنی ساری سمتوں میں اُڑان کی ہمت بھی ہوتی ہے کہ نہیں۔ وقت کا پتہ نہیں کتنا رہ گیا!!!۔
تمام احباب کی پرخلوص دعاؤں کی ہمہ وقت ضرورت ہے، اللہ قبول کرنے والا ہے۔

جناب محمد وارث، جناب @فاتح، اِن دونوں صاحبان کی خصوصی توجہ کا طالب ہوں۔
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔

اب تک کی پراگریس پیش کر دوں۔
’’فاعلات‘‘ کا تیسرا انٹرنیٹ ایڈیشن (ترمیم اور اضافے کے ساتھ) احباب کی خدمت میں پیش کر چکا ہوں۔ الحمد للہ۔
’’آسان عروض کے دس سبق‘‘ کو قابلَ قبول صورت میں تیار کر لیا ہے۔ اگلے چند دنوں میں انٹرنیٹ ایڈیشن پیش کر دوں گا۔ ان شاء اللہ۔
’’لفظ کھو جائیں گے‘‘ (اردو غزلیں) اور ’’مجھے اک نظم کہنی تھی‘‘ (اردو نظمیں) ان میں کچھ تازہ کاوشیں شامل کرنی ہیں، ابھی کچھ وقت لگے گا۔
’’گوہلاں‘‘ (پنجابی شاعری) علامہ اقبال کی کچھ فارسی نظموں کا پنجابی شاعری میں ترجمہ شامل کرنا ہے، وہ فائلیں کہیں ادھر ادھر ہو گئی ہیں۔ تلاش میں ہوں، مل جائیں تو وہ بھی شامل کر دوں اور ایک بار پیش کر دوں۔ مزید جمع تفریق بعد میں کی جا سکتی ہے۔
’’زبانِ یارِ من‘‘ اس کو فی الحال ملتوی کر دیا ہے۔
’’عروض اور کمپیوٹر‘‘ اس کی اب ضرورت نہیں رہی۔ جناب سید ذیشان صاحب کی تیار کردہ بہت عمدہ ویب سائٹ منظرِ عام پر آ چکی ہے۔
۔۔۔۔۔۔۔۔۔
دعاؤں میں یاد رکھئے گا۔
 
محمد اسامہ سَرسَری

محمد اسامہ سَرسَری

لائبریرین
محمد یعقوب آسی نے کہا:
اب تک کی پراگریس پیش کر دوں۔
’’فاعلات‘‘ کا تیسرا انٹرنیٹ ایڈیشن (ترمیم اور اضافے کے ساتھ) احباب کی خدمت میں پیش کر چکا ہوں۔ الحمد للہ۔
’’آسان عروض کے دس سبق‘‘ کو قابلَ قبول صورت میں تیار کر لیا ہے۔ اگلے چند دنوں میں انٹرنیٹ ایڈیشن پیش کر دوں گا۔ ان شاء اللہ۔
’’لفظ کھو جائیں گے‘‘ (اردو غزلیں) اور ’’مجھے اک نظم کہنی تھی‘‘ (اردو نظمیں) ان میں کچھ تازہ کاوشیں شامل کرنی ہیں، ابھی کچھ وقت لگے گا۔
’’گوہلاں‘‘ (پنجابی شاعری) علامہ اقبال کی کچھ فارسی نظموں کا پنجابی شاعری میں ترجمہ شامل کرنا ہے، وہ فائلیں کہیں ادھر ادھر ہو گئی ہیں۔ تلاش میں ہوں، مل جائیں تو وہ بھی شامل کر دوں اور ایک بار پیش کر دوں۔ مزید جمع تفریق بعد میں کی جا سکتی ہے۔
’’زبانِ یارِ من‘‘ اس کو فی الحال ملتوی کر دیا ہے۔
’’عروض اور کمپیوٹر‘‘ اس کی اب ضرورت نہیں رہی۔ جناب سید ذیشان صاحب کی تیار کردہ بہت عمدہ ویب سائٹ منظرِ عام پر آ چکی ہے۔
۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔
دعاؤں میں یاد رکھئے گا۔
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
اللہ تعالیٰ آپ کی عمر اور صحت میں برکت عطا فرمائے۔
 
محمد یعقوب آسی

محمد یعقوب آسی

محفلین
تلاش ایک مضمون کے مصنف کی
۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
اس سے پہلے کہ آپ یہ نوٹ پڑھیں۔ اس کو یہاں لگانے کا حقیقی مقصد عرض کرنا ضروری سمجھتا ہوں۔
میری پنجابی شاعری پر میرے بہت ہی مہربان دوست نے اپنی ساری محبتیں نچھاور کر دیں۔ ان کی محبت کا قرض تو شاید ادا ہو نہ سکے،
فی الحال مجھے اپنے اس مہربان کے نام کی تلاش ہے (جو ریکارڈ نہیں ہو سکا)۔ ​

آپ مجھے یہ ضرور بتائیے گا کہ یہ مضمون آپ نے لکھا؟ یا آپ کے علم ہے کہ کس نے لکھا؟
میں اس مضمون کو اپنی کتاب میں شامل کرنا چاہ رہا ہوں، صاحبِ مضمون کی رضامندی چاہتا ہوں۔
​


۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔


یعقوب آسیؔ اک سچیت شاعر​


لو بھئی مترو! اخیری میں ’’گوہلاں‘‘ نوں ہتھ پا ای دتا اے۔ پئی سچی گل تے ایہہ اے کہ اینہاں دی مٹھاس نے روح چ ٹھار پا دتی اے۔ باہو، بلھے شاہ، وارث شاہ، ہاشم شاہ، میاں محمد بخش، میاں ہدایت اللہ، مولا بخش کشتہ، سر شہاب الدین، ڈاکٹر فقیر محمد فقیر، علی حیدر ملتانی، فرد فقیر، خواجہ فرید، مولوی غلام رسول، پیر فضل گجراتی تے عبدالمجید بھٹی دی قبیل چ ایک نویں تے تازہ آواز یعقوب آسیؔ ہوراں دی اے۔ اینہاں دی ’’گوہلاں‘‘ ویکھ کے دُدھ نوں رِڑکن دی لوڑ نہیں پیندی تے مکھن آپی نکل آندا اے۔ زبان دے اڈدے پکھیرواں دے پھنگ گِن لین والے آسیؔ صاحب نے بڑی سچی تے نویکلی زبان ورتی اے۔ بندہ جیں ویلے اپنے ہمزاد نال ملاقات کردا اے تے اکھیاں تھانی خبرے کی کی گلاں ہوندیاں نیں۔ کدی کدھار کملا جوگی لوٹنیاں کھا کے ڈگ جاندا اے تے اوہدیاں چیکاں اسمان دے کھوہ وچ معلق ہو جاندیاں نیں۔ پر آسیؔ صاحب ایہو جہے جوگی نہیں نیں۔ پینڈیاں، سولاں تے ہاڑاں دی پنڈ اپنے موہنڈے چک کے اکھراں تھانی بندے نوں پتناں دی سیر کروا لیاندے نیں۔ آسیؔ صاحب دی شاعری وچ اَج دا لہجہ کڑک دار کلاسیکی روایت دے آہنگ چ کنج ..... رلیا ملیا اے کہ ایہدے تے جنا وی مان کریے گھٹ اے۔

آسی صاحب ہوراں دی غزلاں چ geopolitical حوالے تے سماجی ناانصافی دا درد بڑے پوِتر انداز وچ نظر آندا اے۔ اک ایہو جیہا شاعر جیہڑا اپنے عہد دے اندر live کردا اے تے اپنے اکھراں نال resist وی کردا دکھائی دیندا اے۔ ذرا ایس شعر تے دھیان پاؤ:
لاشاں دے بیوپاری آئے پھردے نیں
ویکھاں کیہڑا وِکدا پہلوں میرے توں
​
اک نویکلی لاٹ اے جیہڑی قاری دی اکھیاں چ ہنجواں دا چانن بکھیر دیندی اے۔ شاید اج دی صورت حال دی ایس توں ودھیا تشریح ممکن نہیں ہو سکدی۔ مینوں آسیؔ صاحب دی شاعری وچ کاٹ دار تاثر تھوڑی دیر واسطے فرد فقیر ہوراں دی شاعری ول لے جاندی اے۔ سماجی نا انصافی، چھٹیائی تے وڈیائی دے خلاف اپنا عَلَم بلند کر دے نظر ؤندے نیں۔ shared sensibility نوں ورتن دا فن ایہناں دے ہاں بڑی چنگی طرح آیا اے۔ آسی ہوری اپنی مٹی دے نال جڑت وکھاندے تے اوہدے تے masses دا دکھ ونڈدے نظر آندے نیں:
جتھے ہر کوئی لمبڑدار
اوتھے جُھگا چوڑ چوپٹ​

آسیؔ ہوراں نے ادب دے پکے پیڈے اصولاں نوں نظر انداز کیتے بغیر جگ بیتی نوں جانے پچھانے رنگ وچ بیان کیتا اے، جیہڑا اوپرا نہیں لگدا۔ آسیؔ ہوراں دے ہاں surrender دی کیفیت نہیں ہے۔ کئی تھاں تے ہڈبیتی دا سوہنا تے خالص سونا اظہار وی ککلی پاندا نظر آندا اے۔ ہاڑے تے ہاسے بڑی خوبصورتی نال اکھراں چ پروندے نیں۔ حیاتی اوکڑاں کٹدی کٹدی ہتھوں آساں دا چانن کھوہا دیندی اے تے اکھیاں چ اڈیکاں دی سرخی دی لو وچ اپنا راہ لبھن لگ پیندا اے۔ تے جس ویلے بہترا بلان دے باوجود اپنے نکھیڑ پا لیون تے اوس ویلے شاعر ایہو ای آکھدا اے:
ویریاں دی لوڑ اے
یاراں راہواں ملیاں
ساڈی جھولی پائے دکھ
رب کرے نت مانین سکھ
ہور کسے شے دی نہیں تھوڑ
بس اک تیرے پیار دی بھکھ​

ایہناں دی شاعری چ اینہاں دی طبیعت دی درویشی تے سادگی اُڈ اُڈ آندی اے۔ روایتی طویل مصرعیاں نے بحراں تو وکھ ہو کے چھوٹیاں بحراں چ وڈی گل آکھناں سکھلا کم نہیں، پر آسیؔ ہوراں نے بڑے پردھانی آہنگ چ سوہنے رنگ بھرے نیں۔ اینہاں دے ہاں پنجابی دی معروف ادبی تے لسانی روایت مسلماناں دی تہذیبی رہتل وچ ڈبی نظر آندی اے۔ اپنی دھرتی دے سولاں نوں اپنے قلم نال پروندیاں آکھدے نیں کہ:
کلی دھرتی کیہ کیہ جالے
کنے سورج اُگ آئے نیں
چل دلا کتے ہور ای چلئے
ایتھوں دے لوکی ڈاہڈے نیں
​
زمانی حوالیاں نال آسیؔ صاحب دی شاعری نوں اک مخصوص عہد نال جوڑن دی کوشش کرئیے وی تاں ممکن نہیں۔ اونہاں دیاں گوہلاں چ معروضی صورت حال دے نال نال انفرادی حوالہ وی وکھری شان نال آیا اے۔ شکوہ الاہمہ نہیں بنیا، ذرا ویکھو:
آسیؔ جی ہن کاہدے جھگڑے رہ گئے نیں
اگلے پچھلے سارے قرضے کہہ گئے نیں
مینوں پچھے چھڈ کے دوڑے سن جیہڑے
اک اک کر کے سارے راہ وچہ رہ گئے نیں
میرے سجن کنے سچے نیں لوکو
میرے مونہہ تے مینوں جھوٹھا کہہ گئے نیں
توں توں میں میں کئی دناں توں نہیں ہوئی
لگدا اے کجھ وٹ دلاں وچہ بہہ گئے نیں​

یعقوب آسیؔ صاحب نے پنجابی زبان دی چاشنی نوں سوہنا جاگ لایا اے تے پنجابی تہذیبی روایت نو ں جپھا مار کے مڈھ رنگ لا دتا اے۔ زباناں ویلے دے ہتھیں رُلدیاں پھردیاں نیں۔ زمانے دی شکست و ریخت وچ جتھے globalization دا ہتھ اے اوتھے ای علاقائی زباناں دے دکھ ونڈن والے ہتھاں دی تھوڑ وی اے۔ آسیؔ صاحب نے بڑی خموشی نال، ہمیش لئی کناں وچ مٹھاس کھولن والی زبان پنجابی نوں اپنا شعار بنایا تے ہر پاسیوں نہ صرف ایہدی سیوا کیتی بلکہ اپنے اندر دے تخلیق کار نوں ایس زبان دے اوہناں پینڈیاں نال وی متعارف کرایا جہڑے آون والے ویلیاں چ ادب تے زبان دے قاری واسطے اک احسان تے سرمائے توں گھٹ نہیں۔میں آسیؔ صاحب دے ایس شعر دی قلم نوں کنڈی لان لگاں کہ:
تعبیراں نے نیند اڈائی
پھر وی سُفنے ویکھن اکھاں
*****
​
 
محمد علم اللہ

محمد علم اللہ

محفلین
محمد یعقوب آسی نے کہا:
تلاش ایک مضمون کے مصنف کی
۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔
اس سے پہلے کہ آپ یہ نوٹ پڑھیں۔ اس کو یہاں لگانے کا حقیقی مقصد عرض کرنا ضروری سمجھتا ہوں۔
میری پنجابی شاعری پر میرے بہت ہی مہربان دوست نے اپنی ساری محبتیں نچھاور کر دیں۔ ان کی محبت کا قرض تو شاید ادا ہو نہ سکے،
فی الحال مجھے اپنے اس مہربان کے نام کی تلاش ہے (جو ریکارڈ نہیں ہو سکا)۔ ​

آپ مجھے یہ ضرور بتائیے گا کہ یہ مضمون آپ نے لکھا؟ یا آپ کے علم ہے کہ کس نے لکھا؟
میں اس مضمون کو اپنی کتاب میں شامل کرنا چاہ رہا ہوں، صاحبِ مضمون کی رضامندی چاہتا ہوں۔
​


۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔ ۔۔۔


یعقوب آسیؔ اک سچیت شاعر​


لو بھئی مترو! اخیری میں ’’گوہلاں‘‘ نوں ہتھ پا ای دتا اے۔ پئی سچی گل تے ایہہ اے کہ اینہاں دی مٹھاس نے روح چ ٹھار پا دتی اے۔ باہو، بلھے شاہ، وارث شاہ، ہاشم شاہ، میاں محمد بخش، میاں ہدایت اللہ، مولا بخش کشتہ، سر شہاب الدین، ڈاکٹر فقیر محمد فقیر، علی حیدر ملتانی، فرد فقیر، خواجہ فرید، مولوی غلام رسول، پیر فضل گجراتی تے عبدالمجید بھٹی دی قبیل چ ایک نویں تے تازہ آواز یعقوب آسیؔ ہوراں دی اے۔ اینہاں دی ’’گوہلاں‘‘ ویکھ کے دُدھ نوں رِڑکن دی لوڑ نہیں پیندی تے مکھن آپی نکل آندا اے۔ زبان دے اڈدے پکھیرواں دے پھنگ گِن لین والے آسیؔ صاحب نے بڑی سچی تے نویکلی زبان ورتی اے۔ بندہ جیں ویلے اپنے ہمزاد نال ملاقات کردا اے تے اکھیاں تھانی خبرے کی کی گلاں ہوندیاں نیں۔ کدی کدھار کملا جوگی لوٹنیاں کھا کے ڈگ جاندا اے تے اوہدیاں چیکاں اسمان دے کھوہ وچ معلق ہو جاندیاں نیں۔ پر آسیؔ صاحب ایہو جہے جوگی نہیں نیں۔ پینڈیاں، سولاں تے ہاڑاں دی پنڈ اپنے موہنڈے چک کے اکھراں تھانی بندے نوں پتناں دی سیر کروا لیاندے نیں۔ آسیؔ صاحب دی شاعری وچ اَج دا لہجہ کڑک دار کلاسیکی روایت دے آہنگ چ کنج ..... رلیا ملیا اے کہ ایہدے تے جنا وی مان کریے گھٹ اے۔

آسی صاحب ہوراں دی غزلاں چ geopolitical حوالے تے سماجی ناانصافی دا درد بڑے پوِتر انداز وچ نظر آندا اے۔ اک ایہو جیہا شاعر جیہڑا اپنے عہد دے اندر live کردا اے تے اپنے اکھراں نال resist وی کردا دکھائی دیندا اے۔ ذرا ایس شعر تے دھیان پاؤ:
لاشاں دے بیوپاری آئے پھردے نیں
ویکھاں کیہڑا وِکدا پہلوں میرے توں
​
اک نویکلی لاٹ اے جیہڑی قاری دی اکھیاں چ ہنجواں دا چانن بکھیر دیندی اے۔ شاید اج دی صورت حال دی ایس توں ودھیا تشریح ممکن نہیں ہو سکدی۔ مینوں آسیؔ صاحب دی شاعری وچ کاٹ دار تاثر تھوڑی دیر واسطے فرد فقیر ہوراں دی شاعری ول لے جاندی اے۔ سماجی نا انصافی، چھٹیائی تے وڈیائی دے خلاف اپنا عَلَم بلند کر دے نظر ؤندے نیں۔ shared sensibility نوں ورتن دا فن ایہناں دے ہاں بڑی چنگی طرح آیا اے۔ آسی ہوری اپنی مٹی دے نال جڑت وکھاندے تے اوہدے تے masses دا دکھ ونڈدے نظر آندے نیں:
جتھے ہر کوئی لمبڑدار
اوتھے جُھگا چوڑ چوپٹ​

آسیؔ ہوراں نے ادب دے پکے پیڈے اصولاں نوں نظر انداز کیتے بغیر جگ بیتی نوں جانے پچھانے رنگ وچ بیان کیتا اے، جیہڑا اوپرا نہیں لگدا۔ آسیؔ ہوراں دے ہاں surrender دی کیفیت نہیں ہے۔ کئی تھاں تے ہڈبیتی دا سوہنا تے خالص سونا اظہار وی ککلی پاندا نظر آندا اے۔ ہاڑے تے ہاسے بڑی خوبصورتی نال اکھراں چ پروندے نیں۔ حیاتی اوکڑاں کٹدی کٹدی ہتھوں آساں دا چانن کھوہا دیندی اے تے اکھیاں چ اڈیکاں دی سرخی دی لو وچ اپنا راہ لبھن لگ پیندا اے۔ تے جس ویلے بہترا بلان دے باوجود اپنے نکھیڑ پا لیون تے اوس ویلے شاعر ایہو ای آکھدا اے:
ویریاں دی لوڑ اے
یاراں راہواں ملیاں
ساڈی جھولی پائے دکھ
رب کرے نت مانین سکھ
ہور کسے شے دی نہیں تھوڑ
بس اک تیرے پیار دی بھکھ​

ایہناں دی شاعری چ اینہاں دی طبیعت دی درویشی تے سادگی اُڈ اُڈ آندی اے۔ روایتی طویل مصرعیاں نے بحراں تو وکھ ہو کے چھوٹیاں بحراں چ وڈی گل آکھناں سکھلا کم نہیں، پر آسیؔ ہوراں نے بڑے پردھانی آہنگ چ سوہنے رنگ بھرے نیں۔ اینہاں دے ہاں پنجابی دی معروف ادبی تے لسانی روایت مسلماناں دی تہذیبی رہتل وچ ڈبی نظر آندی اے۔ اپنی دھرتی دے سولاں نوں اپنے قلم نال پروندیاں آکھدے نیں کہ:
کلی دھرتی کیہ کیہ جالے
کنے سورج اُگ آئے نیں
چل دلا کتے ہور ای چلئے
ایتھوں دے لوکی ڈاہڈے نیں
​
زمانی حوالیاں نال آسیؔ صاحب دی شاعری نوں اک مخصوص عہد نال جوڑن دی کوشش کرئیے وی تاں ممکن نہیں۔ اونہاں دیاں گوہلاں چ معروضی صورت حال دے نال نال انفرادی حوالہ وی وکھری شان نال آیا اے۔ شکوہ الاہمہ نہیں بنیا، ذرا ویکھو:
آسیؔ جی ہن کاہدے جھگڑے رہ گئے نیں
اگلے پچھلے سارے قرضے کہہ گئے نیں
مینوں پچھے چھڈ کے دوڑے سن جیہڑے
اک اک کر کے سارے راہ وچہ رہ گئے نیں
میرے سجن کنے سچے نیں لوکو
میرے مونہہ تے مینوں جھوٹھا کہہ گئے نیں
توں توں میں میں کئی دناں توں نہیں ہوئی
لگدا اے کجھ وٹ دلاں وچہ بہہ گئے نیں​

یعقوب آسیؔ صاحب نے پنجابی زبان دی چاشنی نوں سوہنا جاگ لایا اے تے پنجابی تہذیبی روایت نو ں جپھا مار کے مڈھ رنگ لا دتا اے۔ زباناں ویلے دے ہتھیں رُلدیاں پھردیاں نیں۔ زمانے دی شکست و ریخت وچ جتھے globalization دا ہتھ اے اوتھے ای علاقائی زباناں دے دکھ ونڈن والے ہتھاں دی تھوڑ وی اے۔ آسیؔ صاحب نے بڑی خموشی نال، ہمیش لئی کناں وچ مٹھاس کھولن والی زبان پنجابی نوں اپنا شعار بنایا تے ہر پاسیوں نہ صرف ایہدی سیوا کیتی بلکہ اپنے اندر دے تخلیق کار نوں ایس زبان دے اوہناں پینڈیاں نال وی متعارف کرایا جہڑے آون والے ویلیاں چ ادب تے زبان دے قاری واسطے اک احسان تے سرمائے توں گھٹ نہیں۔میں آسیؔ صاحب دے ایس شعر دی قلم نوں کنڈی لان لگاں کہ:
تعبیراں نے نیند اڈائی
پھر وی سُفنے ویکھن اکھاں
*****
​
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
اس کا ترجمہ بھی تو کرا دیجے چاچو۔۔۔
 
جواب دینے کے لیے داخل ہوں یا شمولیت اختیار کریں۔
Top