متفرق ترکی ابیات و اشعار

[حسان خان]

بیتِ بعدی:
وار ایکن مُصحف و ذکر و صلوات
ایتمه بازیچه‌یه صرفِ اوقات
(یوسف نابی)
جب مُصحف و ذِکر و صلَوات موجود ہیں تو تم بازیچے میں اوقات کو صَرف مت کرو۔

Var iken Mushaf u zikr ü salavât
İtme bâzîçeye sarf-ı evkât

بیتِ بعدی:
محضِ لُطفِ حق اۏلان گنجِ نفَس
حیف‌لار کیم اۏلا مصروفِ هوَس
(یوسف نابی)
حَیف ہے [اگر] سانسوں کا خزانہ، کہ جو حق تعالیٰ کا لُطفِ محض و حقیقی ہے، آرزو و ہوَس پر صَرف ہو!

Mahz-ı lutf-ı Hak olan genc-i nefes
Hayflar kim ola masrûf-ı heves

 

[حسان خان]

حیف کیم مایهٔ اوقاتِ نفیس
اۏلا غارت‌زدهٔ شُغلِ خسیس
(یوسف نابی)
حیف ہے [اگر] اوقاتِ نفیس کا سرمایہ پست شُغلوں کے دستوں (ہاتھوں) غارت زدہ ہو جائے!

Hayf kim mâye-i evkât-i nefîs
Ola gâret-zede-i şugl-ı hasîs

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
حضرتِ حق سنی معمور ایتسۆن
غُصّه‌دن خاطرونې دور ایتسۆن
(یوسف نابی)
حضرتِ حق تعالیٰ تم کو معمور و آباد کرے، اور تمہارے ذہن و قلب کو غم سے دُور کرے!

Hazret-i Hak seni ma'mûr itsün
Gussadan hâtırunı dûr itsün

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
خیر ایده حضرتِ حق انجامون
اعتدال اۆزره گئچه ایّامون
(یوسف نابی)
حضرتِ حق تعالیٰ تمہارا انجام بخَیر کرے!۔۔۔ تمہارے ایّام اعتدال پر [اور نرمی کے ساتھ] گُذریں!

Hayr ide hazret-i Hak encâmun
İ'tidâl üzre geçe eyyâmun

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
ویرسۆن الله سانا عُمرِ دراز
اۏلاسېن علم و عمل‌ده مُمتاز
(یوسف نابی)
اللہ تم کو عُمرِ دراز دے!۔۔۔ [اور اللہ کرے کہ] تم عِلم و عمل میں مُمتاز ہوؤ!

Virsün Allah sana ömr-i dırâz
Olasın ilm ü amelde mümtâz

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
اۏلاسېن قائمِ محرابِ صلاح
بولاسېن مرتبهٔ فَوز و فلاح
(یوسف نابی)
[اللہ کرے کہ] تم نیکی و خیر کی محراب میں کھڑے ہوؤ [اور] کامیابی و فلاح کا مرتبہ پاؤ!

Olasın kâim-i mihrâb-ı salâh
Bulasın mertebe-i fevz ü felâh

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
اۏلمایوپ حقّا و خلقا مغضوب
سنی الله ایده محبوبِ قلوب
(یوسف نابی)
[اللہ کرے کہ] تم حق تعالیٰ اور خَلق کے مغضوب نہ ہوؤ۔۔۔ [اور] تم کو اللہ محبوبِ قُلوب کرے!

Olmayup Hakk'a vü halka magdûb
Seni Allah ide mahbûb-ı kulûb

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
جمع اۏلوپ خانه‌یه خیر و برکت
گیرمه‌یه کیسه‌نه مالِ رشوت
(یوسف نابی)
[اللہ کرے کہ تمہارے] گھر میں خیر و برَکت جمع ہو، اور تمہارے کِیسے میں مالِ رشوت داخل نہ ہو!
× کِیسہ = بیگ

Cem' olup hâneye hayr u bereket
Girmeye kîsene mâl-i rüşvet

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
لشکر عَون مددکارون اۏلا
صانعِ کَون نگه‌دارون اۏلا
(یوسف نابی)
عَون و نُصرت کا لشکر تمہارا مددکار ہو!۔۔۔ خالقِ کَونین تمہارا نگہ دار ہو!

Leşker-i avn meded-kârun ola
Sâni'-i kevn nigeh-dârun ola

 

[حسان خان]

«یوسف نابی» کی اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کے لیے دُعا:
اۏلاسېن دغدغه‌دان آزاده
اۏلا هر ایسته‌دیگۆن آماده
(یوسف نابی)
[اللہ کرے کہ] تم اضطراب و تشویش سے آزاد ہو جاؤ اور تمہاری ہر خواہش کردہ چیز حاضر ہو جائے!

Olasın dagdagadan âzâde
Ola her istedigün âmâde

 

[حسان خان]

«مولانا رُومی» کی «مثنویِ معنوی» کی سِتائش میں ایک بیت:
نُسخهٔ دیوانِ الهامِ خُدادور مثنوی
حاملِ اسرارِ شاهِ انبیادور مثنوی
(ثاقب دده)
«مثنویِ معنوی» دیوانِ اِلہامِ خُدا کا نُسخہ ہے۔۔۔ «مثنویِ معنوی» شاہِ انبیا کے اَسرار کی حامل ہے۔

Nüsha-i dîvân-ı ilhâm-ı Hudâdur Mesnevî
Hâmil-i esrâr-ı şâh-ı enbiyâdur Mesnevî

 

[حسان خان]

خیالِ حلقهٔ زُلفۆڭ‌له اشکۆم دۆشسه دریایا
زمانِ حشره دک گِرداب بر گِرداب اۏلور پیدا
(یوسف نابی)
اگر تمہاری زُلف کے حلقے کے خیال کے ساتھ میرا اشک بحر میں گِر جائے تو [اُس میں] تا روزِ حشر گِرداب پر گِرداب پیدا ہوتے رہیں گے۔

Hayâl-i halka-i zülfüñle eşküm düşse deryâya
Zamân-ı haşre dek gird-âb ber gird-âb olur peydâ

 

[حسان خان]

منی یاندېرماق‌دان قۏرخما، چکینمه،
من یانسام، یوردوموز ایشېقلاناجاق.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
مجھے جلانے سے ڈرو مت، گُریز مت کرو۔۔۔ اگر میں جلوں تو ہمارا وطن روشن ہو جائے گا۔

Məni yandırmaqdan qorxma, çəkinmə,
Mən yansam, yurdumuz işıqlanacaq.

 

[حسان خان]

اؤزگه چېراغېنا یاغ اۏلماق بس‌دیر،
دۏغما ائل‌لریمیز قارانلېق‌دادېر.
یانېب یاندېرمایاق یادېن اۏجاغېن،
ائویمیز سۏیوق‌دور، قېش‌دېر، شاختادېر.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
دیگر کے چراغ کے لیے روغن بننا اب بہت ہوا!۔۔۔ ہمارے سگے مردُمان تاریکی میں ہیں۔۔۔ [آؤ اب] ہم جل کر اجنبی کے آتش دان کو مت جلائیں۔۔۔ ہمارا [خود کا] گھر سرد ہے، زِمستانی ہے، مُنجَمِد ہے۔

Özgə çırağına yağ olmaq bəsdir,
Doğma ellərimiz qaranlıqdadır.
Yanıb yandırmayaq yadın ocağın,
Evimiz soyuqdur, qışdır, şaxtadır.

× مندرجۂ بالا بند گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہے۔

 

[حسان خان]

گۆن کئچدی، آی کئچدی، ایل ده دۏلاندې،
غمینی کؤنلۆم‌دن آتا بیلمه‌دیم.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
روز گُذر گیا، ماہ گُذر گیا، سال بھی تبدیل ہو گیا۔۔۔ [لیکن] میں تمہارے غم کو اپنے دل سے پھینک نہ سکا۔

Gün keçdi, ay keçdi, il də dolandı,
Qəmini könlümdən ata bilmədim.

 

[حسان خان]

دیارِ آذربائجان کو مُخاطَب کر کے کہی گئیں ابیات:
ائی عزیز وطه‌نیم، ائی بؤیۆک دییار،
یئری وار آدېن‌لا ائتسه‌م ایفتیخار.
شرقین شره‌فی‌سن، شؤهره‌تی‌سن سن،
آسلان‌لار یوردوسان قورولان گۆن‌دن.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
اے میرے عزیز وطن، اے عظیم دِیار،
اگر میں تمہارے نام پر افتخار کروں تو بجا ہے،
تم [سرزمینِ] مشرق کے شرَف و شُہرت ہو،
تم روزِ تأسیس سے شیروں کا دِیار ہو۔

Ey əziz vətənim, ey böyük diyar,
Yeri var adınla etsəm iftixar.
Şərqin şərəfisən, şöhrətisən sən,
Aslanlar yurdusan qurulan gündən.

 

[حسان خان]

سۏلدو، وطه‌نیمین باهارې-باغې،
اۏلدو گۆلشه‌ن‌لریم بایقوش یاتاغې.
بۏغولدو خالقېمېن آزادلېق سسی،
سوسدو بۆلبۆل‌لرین آزاد نغمه‌سی.
دؤندۆ باهارېمېز زیمیستان اۏلدو،
قېزېل‌گۆل‌لریمیز سارالېب-سۏلدو.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
میرے وطن کی بہار و باغ مُرجھا گیا
میرے گُلشن اُلّو کا بِستر بن گئے
میرے مردُم کی صدائے آزادی گُھٹ گئی
بُلبُلوں کا آزاد نغمہ خاموش ہو گیا
ہماری بہار پلٹ گئی [اور] موسمِ سرما ہو گئی
ہمارے سُرخ گُل زرد و پژمُردہ ہو گئے

Soldu, Vətənimin baharı-bağı,
Oldu gülşənlərim bayquş yatağı.
Boğuldu xalqımın azadlıq səsi,
Susdu bülbüllərin azad nəğməsi.
Döndü baharımız zimistan oldu,
Qızılgüllərimiz saralıb-soldu.

× مندرجۂ بالا ابیات گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہیں۔

 

[حسان خان]

گئجه هر نه قدر اوزون اۏلسا دا،
سحر آچېلاجاق، گۆنه‌ش دۏغاجاق.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
شب خواہ جس قدر بھی طویل ہو، [بالآخر] سحَر ظاہر ہو گی [اور] خورشید طُلوع ہو گا۔

Gecə hər nə qədər uzun olsa da,
Səhər açılacaq, günəş doğacaq.

 

[حسان خان]

(مصرع)
ایشېق قارانلېغې بیر گۆن بۏغاجاق!
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
روشنی تاریکی کو ایک روز گھونٹ دے گی [اور نابُود کر دے گی]!

İşıq qaranlığı bir gün boğacaq!

 

[حسان خان]

یئنه یوردوموزا باهار گله‌جک،
سۏلغون گۆل‌لریمیز یئنه گۆله‌جک.
(بولود قاراچۏرلو سهَند)
بہار دوبارہ ہماری سرزمین کی جانب آئے گی،
ہمارے بے رنگ و پژمُردہ گُل دوبارہ ہنسیں گے۔

Yenə yurdumuza bahar gələcək,
Solğun güllərimiz yenə güləcək.