بڑی لمی کہانی اے

[Pragmatic]

میں پچھدا ہاں اسمان اچ اڑدے سورج نوں
کی وقت ایسے دا ناں ہے
کہ گھٹناواں کچلدیاں تریاں جان
مست ہاتھی وانگ
اک سمچے منکھ دی چیتنا ؟
کہ ہر سوال
کیول کم اچ رجھے جسم دی غلطی ہی ہووے ؟

کیوں سنا دتا جاندا ہے ہر واری
پرانا چٹکلہ
کیوں کیہا جاندا ہے اسیں جؤندے ہاں
ذرا سوچو-
کہ ساڈے وچوں کنیاں کو دا ناطہ ہے
زندگی ورگی کسے شے نال !

ربّ دی اوہ کیہو جیہی رحمت ہے
جو کنک گڈدے پاٹے ہوئے ہتھاں-
تے منڈی وچلے تختپوش 'تے پھیلی ہوئی ماس دی
اس پلپلی ڈھیری اتے،
اکو سمیں ہندی ہے ؟

آخر کیوں
بلداں دیاں ٹلیاں
تے پانی کڈھدے انجناں دے شور اندر
گھرے ہوئے چہریاں 'تے جم گئی ہے
اک چیکھدی خاموشی ؟

کون کھا جاندا ہے تل کے
ٹوکے 'تے رگّ لا رہے
کترے ہوئے ارماناں والے ڈولیاں دیاں مچھیاں ؟

کیوں گڑگڑاؤندا ہے
میرے پنڈ دا کرسان
اک معمولی پُلسیئے اگے ؟
کیوں کسے درڑے جاندے بندے دے چیکن نوں
ہر وار
کویتا کہہ دتا جاندا ہے ؟
میں پچھدا ہاں آسمان اچ اڑدے ہوئے سورج نوں....

اوتار سنگھ سندھو

 

[Pragmatic]

اوتار دی کویتا اپنے منہ بولے وِیر احمد سلیم دے ناں

اے قلم دے کرتیا وے، اے میرے احمد سلیم
چمّ کے سیکھاں، میرے سجرے بنے رشتے دے ویر
میں وی ہاں جیلھاں دا شاعر، میرا وی نے عشقَ لوک
تیننوں پچھدے نے پنڈی دے، تے میننوں دلی دے تیر

تاہیؤں پھڑ ہوون 'تے تیرے، چیک نہیں اٹھیا ساں میں
میں تاں خوش ہویا ساں کہ ہو گئی تیری کویتا جوان
نالے میرے گھر 'چ وی سن، سڑ رہے ڈھاکے انیک
ایتھے وی بکدا پیا سی، بھیس بدلی یاہیا خان

میں بڑا حیران ساں، کرلاؤندیاں دمبھیاں نوں ویکھ
جو تیرے سیکھاں 'چ ہوون 'تے سی دھاہاں ماردے
سڑدے گھر ول پٹھّ کرکے، ریت سٹدے سی گوانڈھ
میں دکھی ساں تھکّ رہے نے، منہ 'تے میرے یار دے

میں نہیں کہندا کہ قاتل، کتے وی ہوون خماں
میں نہیں کہندا کتے وی، لٹّ ہونی ہے صحیح
میں تاں کہندا ہاں کہ لوٹو بدلنے مکتی نہیں
ہند پاکی بانیاں دی، ہے اکو جیہی وحی

میں تاں کہندا ہاں آزادی دانیاں دی مٹھّ نہیں
دان جہڑی ہو سکے، پیسے نوں جہڑی آ سکے
ایہہ تاں اوہ فصل جس نوں لہو ناں' سنجدے نے لوک
ایہہ نہیں کوئی پریم-پتر، جو کبوتر لیا سکے

پتّ کھانی ڈین جس نے گھر 'چ کوئی چھڈیا نہیں
نرم سینے کھان دا جس نوں پیا ہووے سواد
زندگی دی پیوند اوہ ہوراں دے لا سکدی نہیں
اوہ کھڑا سکدی نہیں ، ہمسایاں دے ویہڑے 'چ باغ

آ دکھاواں تینوں میں بنگال دے رسدے زخم
آ تینوں دکھلا دیاں، آندھرا دے دل 'چ چھیک
جے توں لوڑیں اس آزادی ونڈدی دیوی دے دید
آ میرے پنجاب دے سڑدے ہوئے موگے نوں دیکھ

تیرے پھڑ ہوون 'تے جو، پاؤندے سی ہمدردی دے وین
بہت پاؤندے سی جو یاہیا خان دے ظلماں دی ڈنڈ
پتلے جو جمہوریات دے اوہناں دیاں جیلھاں اندر
آ تینوں سنگھا دیاں سڑدے ہوئے جوبن دی گندھ

نہ اسیں جتی اے جنگ، تے نہ ہرے پاکی کتے
ایہہ تاں پاپی پیٹ سن، جو پتلیاں بن کے نچے
اجے تاں بسّ ڈھڈّ ہی ڈھڈّ ہاں آدمی پورے نہیں
اجے ناں دشمن ہاں آپاں، نہ کسے دے ہاں سکے

اجے تاں جنگیاں دی ٹولی، چہل کردی ہے پئی
ساڑ کے ڈھاکے نوں پرچے اگّ دے پھلاں دے نال
اس نوں کویتا جاگدی ہے، چھمبھ دے کھنڈراں اندر
عشقَ آؤندا ہے دھوانکھی دھرت دے بلھاں دے نال

نہ تاں اوہ مردِ-مجاہد، نہ نے قیدی جنگ دے
نہ اوہناں لٹیاں نے عزتاں، نہ اوہناں سٹے نے سند
نہ اوہناں کول پیر ہن، نہ سیس دھوناں دے اتے
کی اوہناں نے ہارنا تے کی اوہناں جتنی اے جنگ

اوہناں دی خاطر توں کیوں نہیں بولدا احمد سلیم
جسم جہڑے جابراں دے حکم وچ جوڑے ہوئے
تڑپھدے ہوئے تر گئے جو اپنے ٹبراں توں دور
تڑپھدے ہن اجے وی اوہ ہند وچ نوڑے پئے

ہر دوئے تیئے جدوں پھنکاردا ہے ریڈیو
بھجدے ہوئے ڈھڈّ کجھ ٹکرائے سنگیناں دے نال
کیوں تیری ترساں بھری، کانی کدے روئی نہیں
کیوں تیرے کولے خیالاں وچ نہیں آؤندا بھچال

تیری ہمدردی بھری اوہ آتما کتھے گئی
جاں ہے تینوں خوف، نہ ٹٹے تیرا بھارت 'چ مان
جو تینوں گرداندے پئے سی پیغمبر سچ دا
ہن کتے نہ آکھ دیون، اک نہ-شکرا مسلمان

میں نہیں کہندا مہبتّ وچّ پگھل جایا نہ کر
میں نہیں کہندا کہ آڈھا ظلم نال لایا نہ کر
میں تاں کہندا ہاں کہ ظلم دی جڑھاں توں پہچان کر
شوکدے پتیاں دے اتے تھکّ کے مڑ جایا نہ کر

آ اسیں ڈھڈاں نوں کہیئے، سراں دی خاطر لڑو
بن کے پورے جسم اپنی قسم دی خاطر لڑو
پھر بنا کے جنگی قیدی، پوری دیوانگے سزا
اجے تاں یارو بسّ اپنے جسم دی خاطر لڑو

اوتار سنگھ سندھو

 

[Pragmatic]

مینوں چاہی دے ہن کچھ بول

میننوں چاہیدے ہن کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے……

کھوہ لوو میتھوں ایہہ بھیڑ دی ٹیں ٹیں
ساڑ دیوو میننوں میریاں نظماں دی دھونی 'تے
میری کھوپڑی 'تے بے شک ٹنکاوو حکومت دا سیاح-ڈنڈا
پر میننوں دے دیو کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے…

میننں نہیں چاہیدے امین سیانی دے ڈائلاگ
سامبھو آنند بخشی، تسیں جانو لکشمی کانت
میں کی کرنا ہے اندرا دا بھاشن
میننوں چاہیدے ہن کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے…

میرے منہ 'چ تنّ دیو یملے جٹّ دی تومبی
میرے متھے 'تے جھریٹ دیوو ٹیگور دی نیشنل انتھم
میری ہکّ 'تے چپکا دیو گلشن نندہ دے ناول

میں کاہنوں پڑھنا ہے ظفرنامہ
جے میننوں مل جان کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے…
میری پٹھّ 'تے لدّ دیو باجپائی دا بوجھل پنڈا
میرے گل 'چ پا دیو ہیمنت باسو دی لاش
میرے ڈھوہے 'چ دے دیو لالا جگت نرائن دا سر
چلو میں ماؤ دا ناں وی نہیں لیندا
پر میننوں دے دیو تاں صحیح کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے…

میننوں پینّ وچ سیاہی نہ بھرن دیوو
میں اپنی 'لوح کتھا' وی ساڑ دندا ہاں
میں 'چندن' نال وی کاٹی کر لیندا ہاں
جے میننوں دے دیو کجھ بول
جنہاں دا اک گیت بن سکے…

ایہہ گیت میں اوہناں گنگیاں نوں دینا ہے
جنہاں نوں گیتاں دی قدر ہے
پر جنہاں نوں تہاڈے بھانے گاؤنا نہیں پگدا
جے تہاڈے کول نہیں ہے کوئی بول، کوئی گیت
میننوں بکن دیوو میں کی بکدا ہاں

اوتار سنگھ سندھو

 

[Pragmatic]

اپنے پنڈ دے انپڑھ منڈیاں دے ناں
جتھے کویتا ختم ہندی اے


ٹپوں-ٹپوں دی عمرے
جو حل مگر پھر پھر کے
تسیں کھچاں دا دھندا سار لیندے ہو،
تے کولے سفنیاں نوں
مشکے ہوئے کڑتے دے نال
واڑ اتے ٹنگ چھڈدے ہو
کون لا سکدا تہاڈی جیبھ نوں تالا
تسیں تاں چنگھاڑوگے دارو دی گھٹّ پی کے
تسیں ننگیج کڈھ دیووگے شبداں 'چوں
تسیں جا ٹپکوگے راجے رانی دی بات وچ
پھلاں دے بھار تلدی اس راجے دی بیٹی نوں
ڈانگ اگے لا کے ہکن لئی
جو ہونیاں نال گھلن دیاں رکھدی ہے شرطاں
کیول چار بھواٹنیاں دے بدلے-

میرے دوستو، کی دساں
بڑا پرانا ہے سوالاں دا درخت
تے اس دے پتیاں نال لاڈ کر رہی ہے
سیاست دی ہوا،
تے باقی سبھ کجھ چھڈّ دتا گیا ہے
کہیاں، کہاڑے والیاں دی عقل اتے…

انج تاں اک سوال ایہہ وی ہے
کہ سفنیاں دے اڈّ رہے راکٹ دے
کیوں نال نال تردی ہے مسراں دی دال ؟
تے ایہہ وی کہ
کیوں ابھر آؤندا ہے سپندوش دے سمیں
پروں مر گئی کٹی دا بمب ؟
معاف کرنا میرے پنڈ دے یارو
کویتا لکھن والا ایہہ پڑھاکو منڈا
تہاڈے مثلیاں نوں حل نہیں کر سکدا۔
پنج واری جیل کٹّ آؤنا
جاں دور شہراں دیاں سٹیجاں اتے
پولیس کولوں کھادھے ہوئے ٹمبیاں دا ذکر کرنا
تہاڈی سڑ رہی دنیاں لئی
کسے سکے ہوئے چھپڑ دے وانگ ہے۔

کویتا تہاڈے لئی
ورودھی پارٹیاں دے بینچاں ورگی ہے
جو سدا اگّ اگّ دا شور پاؤندے ہن
اتے اگّ نال کھیڈن دی مناہی نوں
ہمیشہ سر جھکاؤندے ہن۔
معاف کرنا میرے پنڈ دے یارو
میری کویتا تہاڈے مثلیاں نوں حلّ نہیں کر سکدی۔

مثلیاں دا متا میرے دوستو کجھ اس طرحاں ہندے
کہ کویتا اکا ہی ناکافی ہندی ہے
تے تسیں بڑی دور نکل جاندے ہو-
تکھیاں چیزاں دی بھال وچ
مثلیاں دا متا کجھ اےداں دا ہندا ہے
کہ تہاڈا صبر تھپڑ مار دندا ہے
تہاڈے کائر منہ اتے
اتے تسیں اس جگہ توں شروع کردے ہو
جتھے کویتا ختم ہندی اے

اوتار سنگھ سندھو