لکھار: نامعلوم ، سندھی توں پنجابی ترجمہ: محمد آصف رضا
ایہہ سچ کِنا کُو سچ اے۔ ایہدے تے ایس لیکھ راہیں چانن پایا جاسی تے نکھیڑا کرن دا جتن کراں گا کہ "پورس جتیا جاں سکندر"۔
سکندر نے بھارت تے حملہ کیویں کیتا تے پورس تیک اپڑن وچ اوہنوں کیہڑیاں اوکڑاں نال واہ پیا۔ ایہہ سبھ کُجھ لکھن دی ایتھے لوڑ نہیں ۔ ایہ سبھ کُجھ وستھار نال اپنی کتاب "بھارت وَرش" وچ لکھیا ہویا اے۔ ایتھے چھڑا کرئی دے میدان ( جتھے یُدھ ہویا ) وچ جو کجھ
ہویا ، اوس دا ذکر کیتا جاسی، پر مختصر طور تے ۔
جہلم دریا دے کنڈھے دی لڑائی تِھیں پہلاں ، اُتر وچ سکندر نوں اِک تگڑی مخالفت دا مقابلا کرنا پیا، جس کارن اوہنوں گھٹو گھٹ 9 مہینیاں تیک انھے واہ جنگ لڑنی پئی۔ مطلب
جولائی 327 ق م توں لے کے مارچ 326 ق م تیک اوہنوں اُکا اگانہہ پیر پٹن دی جرات نہ ہوئی ۔
ایہناں جنگاں دے باوجود اوہ ایتھوں دے آزاد سورمیاں توں نہ پوری طرحاں جِت سکیا تے نہ ای ایہناں علاقیاں اُتے قبضہ کر سکیا ۔ سکندر نے سندھ دریا دے اُتری کنڈھے دے راجا انبھی دی مدد نال اپنی وڈی فوج سمیت سندھ دریا بناں کِسے اوکھ دے پار کر لیا۔ راجا انبھی اپنے گوانڈھی راجا
پورس نال کھار رکھدا سی ، ایسے لئی اوہنے سکندر نال دوستی دا ہتھ ودھایا سی ۔ ایدھر پورس دی سکندر دے آون توں پہلاں اپنے گوانڈھی ، ابھیسار دے راجے نال مترتا سی۔ ایہناں دوہاں رل کے نیڑے تیڑے دے علاقیاں اُتے مل مارنی شروع کیتی سی ۔ سکندر دے آون ویلے ابھیسار دا راجا ایس اوکڑ چ آ پھاتا کہ کیہدا ساتھ دیوے۔ ایہہ مشکل ہوندیاں وی اوہنے سندھ دے لہندے کنڈھے اُتے وسدے راجا اشونل نال مترتا بنائی تے سکندر دے خلاف اشوکا دی مدد لئی اپنی فوج گھلی ، تے سندھ دے لہندے کنڈھیوں نسے بندیاں نوں پناہ دتی۔ سکندر دے سندھ پار کرن تے اوہنوں سوغاتاں گھلیاں تے ایہدے نال ایہہ وی کِیتا کہ اوہدا گھلیا ہرکارا وی بندی وان کر چھوڑیا تے پورس نال جا رلن دی تیاری کرن لگا۔ سکندر نوں ایہدی دو پاسی چال دا پتا لگ گیا۔ ایس توں پہلاں کہ اوہ پورس نال جا مِلدا، سکندر تے انبھی نے تُرت اپنیاں فوجاں جہلم دے کنڈھے ( جتھے لڑائی ہوونی ہائی ) پورس موہرے لیا کھلاریاں تے اِنج پورس کلا ہو گیا۔
ہن آوندے ہاں لڑائی دے میدان ول:
سکندر دی فوج ، پورس دی فوج توں چوکھی ودھیری سی ۔ پلوتارک (Plutarch ) لکھدا اے: " سکندر 120000 پیادے تے 15000 گھوڑ سواراں نال آیا " ایس توں وکھ جہلم والی جنگ وچ ٹیکسلا دی فوج وی شامل سی۔ پلوتارک دے آکھن موجب پورس کول چھڑے 20000 پیادے تے 2000 گھوڑ سوار سن۔ پر ایرین دا آکھنا اے کہ پورس کول 4000 گھوڑ سوار ، 3000 رتھ ، 200 ہاتھی تے 3000 پیادے سن۔ ایہدے ہوندیاں ہویاں وی پورس ، سکندر دا طاقتور دشمن سی۔ مُڈھ توں ای سکندر نوں جہلم دا یُدھ بڑا اوکھا جاپیا سی۔ پورس دی شاندار ڈھنگ نال تیار کیتی فوج دے مقابلے وچ جہلم دریا پار کر کے پورس اُتے حملا کرنا سکندر لئی اُکا ناممکن ہو گیا۔
کرٹیس لِکھدا اے۔ "سکندر دی کُجھ فوج دریا وچالے اک بریتے اُتے آ کھلوتی پر ایہنوں پورس دے سپاہیاں آگھیریا تے پتا نہیں ایس بریتے تیک کِنج اپڑے۔ ایہناں یونانی فوج اتے حملہ کر کے ایہدا بی مار دتا، جیہناں بھجن نسن دا جتن کیتا اوہ دریا دیاں تکھیاں چھلاں دے ٹیٹے
چڑھ گئے ۔ پورس نے کندھے کھڑ کے ایس سارے یُدھ نوں تکیا تے اوہدا حوصلہ ہور وی ودھیا"۔
ایتھے ایہہ یاد رکھنا چاہیدا اے کہ سکندر نے جہلم دریا جولائی دے مہینے پار کیتا سی۔ اوس ویلے ایتھے برساتاں دا زور ہوندا اے تے دریا پورے جوبناں اُتے ہوندے نیں۔ اک رات جدوں ہڑھ دا زور سی، سکندر نے پورس توں اکھ بچا کے دریا پار کر لیا۔ پر پہرہ دیندی ٹولی نال جیہدا آگو پورس دا پُتر سی ، ٹاکرہ ہو گیا ۔ ایس ٹاکرے وچ پورس دا پُتر تے ماریا گیا پر اوہدے ہتھوں سکندر دا پالک گھوڑا وی ماریا گیا۔ ایسے ٹولی وچوں کسے بھج کے پورس نوں خبر جا دتی کہ دشمن سر تے اپڑ آیا اے۔ پورس دے پُتر دی لڑائی دا حال ایرین انج بیاندا اے "کئی دناں دی اُڈیک مگروں اک ہنھیری رات سکندر نے دریا پار کیتا۔ اوہ راج کمار ہتھوں پھٹڑ ہویا تے اوہدا گھوڑا بکا پھلس (Boukephala ) وی ماریا گیا۔ جسٹن لڑائی دا حال اِنج لکھدا اے لڑائی شروع ہوون تے پورس نے اپنی فوج نوں حملا کرن دا آکھیا تے سکندر نوں ساہمنے آکے لڑن لئی ونگاریا۔ پر پہلے ای ہلے وچ اوہدا گھوڑا ماریا گیا تے اوہ آپ بھوئیں تے آ ڈِگا۔ پر اوہدے سپاہیاں اوہنوں بچا لیا ، جیہڑے تُرت اوہدی اِمداد لئی اپڑ پئے سن۔
لڑائی جیویں شروع ہوئی سی، ایہدیاں گھٹناواں دس پاوندیاں نہیں کہ لڑائی ڈیگر ویلے تیک ہوندی رہی تے پورس دے ہاتھیاں یونانی فوج دا ناس ماریا جیویں کرٹیس لکھدا اے "سبھ توں خوفناک نظارہ تاں ایہہ سی کہ ہاتھی سُنڈھ نال دشمن فوج نوں لوھیٹ کے چُکدے تے مہاوت نوں سونپ دیندے۔ مہاوت اکو وار وچ اوہناں دی دھون جُثیوں وکھ کر چھڈ دا سی ۔ یونانی سپاہی ڈر دے ہاتھیاں مُوہرے نہ آوندے تے اپنے آپ نوں بچاندے ہوئے نس کھلوندے۔ انج لڑائی چلدی رہی تے سارا دن پورا ہو گیا"۔ ڈایوڈورس وی لکھدا اے "ہاتھی اپنے وڈے وجود تے طاقت کارن بڑے فائدے مند ثابت ہوئے۔ اوہ دشمن نوں پَیراں بیٹھ مدھول کے مار دے رہے۔ پہلاں ایہہ ہاتھی اپنی سُنڈھ نال لوھیٹ کے اُتانہہ چُکدے تے پھیر زور نال بھوئیں تے مار دے۔ خبرے کِنے ای سپاہی ایہناں اپنے دنداں نال ای چِتھ چھڈے۔" ایرین موجب اُچے قداں والے ہاتھیاں پیادے سپاہیاں اُتے حملہ کیتا۔ اوہ جدھر وی جاندے یونانی فوج
نوں مدھدے ہوئے اگے ودھدے جاندے"۔
ایتھے پورس دی فوج ہتھوں ہوئی دُشمن دی تباہی چھڈ کے چھڑا ہاتھیاں ہتھوں ہوئے مدھول بارے، یونانی فوج دے اتہاسکاراں دے دتے ویروے دے ہوندیاں کنی حیرت والی گل اے کہ ایرین، جیہڑا سکندر دے تواریخ داناں وچ ڈاڈھا سیانا جانیا جاندا سی، لکھدا اے "جہلم (یعنی کرئی دے میدان ) دی لڑائی وچ یونانی فوج دے صرف 80 پیادے تے 230 گھوڑ سوار مرے "تے پورس دی فوج لئی لکھدا اے کہ ایہدے 20000 پیادے تے 3000 گھوڑ سوار مارے گئے ۔ سارے رتھاں دا چوکھا نقصان ہویا "۔
جد کہ ایہو ای لکھاری پہلاں آپ ای لکھدا اے کہ "پورس دے ہاتھی جس بنے وی جاندے یونانی فوج نوں مدھولی جاندے"۔ اِنج دے دوہرے بیاناں کارن سکندر دی بہادری دیاں کُوڑیاں سچیاں داستاناں بنیاں نیں ۔ بدیسی نشے وچ ایہناں ای گلاں نوں ٹھیک منیا گیا اے۔ اک اتہاس کار نے ٹھیک لکھیا اے کہ "جہلم دی لڑائی وچ سکندر دی فوجی تباہی اُتے بڑی
ہشیاری نال پردہ پایا گیا اے" ۔ (1)
تواریخ وچ جہلم دے یُدھ وچ سکندر دی چھڑی تباہی نوں ای نہیں لُکایا گیا سگوں لڑائی دے آخری فیصلے داحال وی ٹھیک نہیں لکھیا گیا۔ جیویں لکھیا گیا اے "جدوں اوہدے ہاتھی پھٹڑ ہوئے تاں اوہناں اپنی ہی فوج نوں مِدھ چھڈیا تے اخیر وچ اوہناں نوں دُنبیاں دے وگ ہار لڑائی دے میدان وچوں ہِک کے باہر کڈھ دِتا گیا"۔
اصل وچ ایہہ گل اُکا ای کُوڑ اے۔ جے اسیں ایس گل نوں سچ من ای لئیے تاں ایہدا مطلب اے جو پورس دے ہاتھی لڑائی وچ ناکام ہوئے ہاتھیاں دے ڈرن تے تریہن ہتھوں پورس دی اپنی ہی فوج دی تباہی ہوئی۔ پر اِنج نہیں ہویا۔ اوس ویلے دے میسیڈونیا تے یونانی حاکم جیہڑے سکندر دے مرن پچھوں ایشیا وچ اپنا راج قائم کرن لئی آپس وچ لڑے ، اوہ وی ہاتھیاں دی فوج توں بہت پریشان سن ۔ ایتھوں صاف ظاہر ہوندا اے جو ہاتھیاں دی فوج نے کامیاب لڑائی کیتی۔ یونانی فوجی افسراں خاص طور سیلیوکس اُتے ایہدا بڑا چنگا اثر ہویا۔ سیلیوکس نوں تاں آپ ہاتھیاں دے خلاف جنگ کرنی پئی جدوں اوہ سیریا دا حاکم بنیا۔ ایس لڑائی و چ ورتے گئے ہاتھی حاصل کرن لئی تاں اوس گڈروشیا و غیره ریاستاں نوں وی قربان کر چھڈیا تے ہاتھی نوں ای ایہنے اپنا خاندانی نشان (Royal Emblem) بنایا۔
مُڑ سکندر ہاریا
عربی اکھان اے کہ "کلام الملک، ملک الکلام" مطلب حاکم جو وی آہندے ہن اوہنوں ای سچ جانیا جاندا اے۔ انج ای انگریز حاکماں جیویں سانوں پڑھایو تے سمجھایو نیں، بھاویں اوہ ساڈا گھروکی معاملا ای کیوں نہ ہووے تاں وی سانوں پڑھت گھڑت ہتھوں ایہہ مننا پوندا اے۔ اصل گل ایہہ اے کہ سانوں اپنے گھر دی سُرت سار وی کوئی نہیں سی ، ایس لئی اوہناں دا ای اِک اِک اکھر ربی منیا گیا۔ ایسے جھولے ہیٹھ سانوں دسیو نیں کہ "سکندر نے بھارت تے حملہ کیتا تے پورس نوں جِتیا “۔ایہہ سچ کِنا کُو سچ اے۔ ایہدے تے ایس لیکھ راہیں چانن پایا جاسی تے نکھیڑا کرن دا جتن کراں گا کہ "پورس جتیا جاں سکندر"۔
سکندر نے بھارت تے حملہ کیویں کیتا تے پورس تیک اپڑن وچ اوہنوں کیہڑیاں اوکڑاں نال واہ پیا۔ ایہہ سبھ کُجھ لکھن دی ایتھے لوڑ نہیں ۔ ایہ سبھ کُجھ وستھار نال اپنی کتاب "بھارت وَرش" وچ لکھیا ہویا اے۔ ایتھے چھڑا کرئی دے میدان ( جتھے یُدھ ہویا ) وچ جو کجھ
ہویا ، اوس دا ذکر کیتا جاسی، پر مختصر طور تے ۔
جہلم دریا دے کنڈھے دی لڑائی تِھیں پہلاں ، اُتر وچ سکندر نوں اِک تگڑی مخالفت دا مقابلا کرنا پیا، جس کارن اوہنوں گھٹو گھٹ 9 مہینیاں تیک انھے واہ جنگ لڑنی پئی۔ مطلب
جولائی 327 ق م توں لے کے مارچ 326 ق م تیک اوہنوں اُکا اگانہہ پیر پٹن دی جرات نہ ہوئی ۔
ایہناں جنگاں دے باوجود اوہ ایتھوں دے آزاد سورمیاں توں نہ پوری طرحاں جِت سکیا تے نہ ای ایہناں علاقیاں اُتے قبضہ کر سکیا ۔ سکندر نے سندھ دریا دے اُتری کنڈھے دے راجا انبھی دی مدد نال اپنی وڈی فوج سمیت سندھ دریا بناں کِسے اوکھ دے پار کر لیا۔ راجا انبھی اپنے گوانڈھی راجا
پورس نال کھار رکھدا سی ، ایسے لئی اوہنے سکندر نال دوستی دا ہتھ ودھایا سی ۔ ایدھر پورس دی سکندر دے آون توں پہلاں اپنے گوانڈھی ، ابھیسار دے راجے نال مترتا سی۔ ایہناں دوہاں رل کے نیڑے تیڑے دے علاقیاں اُتے مل مارنی شروع کیتی سی ۔ سکندر دے آون ویلے ابھیسار دا راجا ایس اوکڑ چ آ پھاتا کہ کیہدا ساتھ دیوے۔ ایہہ مشکل ہوندیاں وی اوہنے سندھ دے لہندے کنڈھے اُتے وسدے راجا اشونل نال مترتا بنائی تے سکندر دے خلاف اشوکا دی مدد لئی اپنی فوج گھلی ، تے سندھ دے لہندے کنڈھیوں نسے بندیاں نوں پناہ دتی۔ سکندر دے سندھ پار کرن تے اوہنوں سوغاتاں گھلیاں تے ایہدے نال ایہہ وی کِیتا کہ اوہدا گھلیا ہرکارا وی بندی وان کر چھوڑیا تے پورس نال جا رلن دی تیاری کرن لگا۔ سکندر نوں ایہدی دو پاسی چال دا پتا لگ گیا۔ ایس توں پہلاں کہ اوہ پورس نال جا مِلدا، سکندر تے انبھی نے تُرت اپنیاں فوجاں جہلم دے کنڈھے ( جتھے لڑائی ہوونی ہائی ) پورس موہرے لیا کھلاریاں تے اِنج پورس کلا ہو گیا۔
ہن آوندے ہاں لڑائی دے میدان ول:
سکندر دی فوج ، پورس دی فوج توں چوکھی ودھیری سی ۔ پلوتارک (Plutarch ) لکھدا اے: " سکندر 120000 پیادے تے 15000 گھوڑ سواراں نال آیا " ایس توں وکھ جہلم والی جنگ وچ ٹیکسلا دی فوج وی شامل سی۔ پلوتارک دے آکھن موجب پورس کول چھڑے 20000 پیادے تے 2000 گھوڑ سوار سن۔ پر ایرین دا آکھنا اے کہ پورس کول 4000 گھوڑ سوار ، 3000 رتھ ، 200 ہاتھی تے 3000 پیادے سن۔ ایہدے ہوندیاں ہویاں وی پورس ، سکندر دا طاقتور دشمن سی۔ مُڈھ توں ای سکندر نوں جہلم دا یُدھ بڑا اوکھا جاپیا سی۔ پورس دی شاندار ڈھنگ نال تیار کیتی فوج دے مقابلے وچ جہلم دریا پار کر کے پورس اُتے حملا کرنا سکندر لئی اُکا ناممکن ہو گیا۔
کرٹیس لِکھدا اے۔ "سکندر دی کُجھ فوج دریا وچالے اک بریتے اُتے آ کھلوتی پر ایہنوں پورس دے سپاہیاں آگھیریا تے پتا نہیں ایس بریتے تیک کِنج اپڑے۔ ایہناں یونانی فوج اتے حملہ کر کے ایہدا بی مار دتا، جیہناں بھجن نسن دا جتن کیتا اوہ دریا دیاں تکھیاں چھلاں دے ٹیٹے
چڑھ گئے ۔ پورس نے کندھے کھڑ کے ایس سارے یُدھ نوں تکیا تے اوہدا حوصلہ ہور وی ودھیا"۔
ایتھے ایہہ یاد رکھنا چاہیدا اے کہ سکندر نے جہلم دریا جولائی دے مہینے پار کیتا سی۔ اوس ویلے ایتھے برساتاں دا زور ہوندا اے تے دریا پورے جوبناں اُتے ہوندے نیں۔ اک رات جدوں ہڑھ دا زور سی، سکندر نے پورس توں اکھ بچا کے دریا پار کر لیا۔ پر پہرہ دیندی ٹولی نال جیہدا آگو پورس دا پُتر سی ، ٹاکرہ ہو گیا ۔ ایس ٹاکرے وچ پورس دا پُتر تے ماریا گیا پر اوہدے ہتھوں سکندر دا پالک گھوڑا وی ماریا گیا۔ ایسے ٹولی وچوں کسے بھج کے پورس نوں خبر جا دتی کہ دشمن سر تے اپڑ آیا اے۔ پورس دے پُتر دی لڑائی دا حال ایرین انج بیاندا اے "کئی دناں دی اُڈیک مگروں اک ہنھیری رات سکندر نے دریا پار کیتا۔ اوہ راج کمار ہتھوں پھٹڑ ہویا تے اوہدا گھوڑا بکا پھلس (Boukephala ) وی ماریا گیا۔ جسٹن لڑائی دا حال اِنج لکھدا اے لڑائی شروع ہوون تے پورس نے اپنی فوج نوں حملا کرن دا آکھیا تے سکندر نوں ساہمنے آکے لڑن لئی ونگاریا۔ پر پہلے ای ہلے وچ اوہدا گھوڑا ماریا گیا تے اوہ آپ بھوئیں تے آ ڈِگا۔ پر اوہدے سپاہیاں اوہنوں بچا لیا ، جیہڑے تُرت اوہدی اِمداد لئی اپڑ پئے سن۔
لڑائی جیویں شروع ہوئی سی، ایہدیاں گھٹناواں دس پاوندیاں نہیں کہ لڑائی ڈیگر ویلے تیک ہوندی رہی تے پورس دے ہاتھیاں یونانی فوج دا ناس ماریا جیویں کرٹیس لکھدا اے "سبھ توں خوفناک نظارہ تاں ایہہ سی کہ ہاتھی سُنڈھ نال دشمن فوج نوں لوھیٹ کے چُکدے تے مہاوت نوں سونپ دیندے۔ مہاوت اکو وار وچ اوہناں دی دھون جُثیوں وکھ کر چھڈ دا سی ۔ یونانی سپاہی ڈر دے ہاتھیاں مُوہرے نہ آوندے تے اپنے آپ نوں بچاندے ہوئے نس کھلوندے۔ انج لڑائی چلدی رہی تے سارا دن پورا ہو گیا"۔ ڈایوڈورس وی لکھدا اے "ہاتھی اپنے وڈے وجود تے طاقت کارن بڑے فائدے مند ثابت ہوئے۔ اوہ دشمن نوں پَیراں بیٹھ مدھول کے مار دے رہے۔ پہلاں ایہہ ہاتھی اپنی سُنڈھ نال لوھیٹ کے اُتانہہ چُکدے تے پھیر زور نال بھوئیں تے مار دے۔ خبرے کِنے ای سپاہی ایہناں اپنے دنداں نال ای چِتھ چھڈے۔" ایرین موجب اُچے قداں والے ہاتھیاں پیادے سپاہیاں اُتے حملہ کیتا۔ اوہ جدھر وی جاندے یونانی فوج
نوں مدھدے ہوئے اگے ودھدے جاندے"۔
ایتھے پورس دی فوج ہتھوں ہوئی دُشمن دی تباہی چھڈ کے چھڑا ہاتھیاں ہتھوں ہوئے مدھول بارے، یونانی فوج دے اتہاسکاراں دے دتے ویروے دے ہوندیاں کنی حیرت والی گل اے کہ ایرین، جیہڑا سکندر دے تواریخ داناں وچ ڈاڈھا سیانا جانیا جاندا سی، لکھدا اے "جہلم (یعنی کرئی دے میدان ) دی لڑائی وچ یونانی فوج دے صرف 80 پیادے تے 230 گھوڑ سوار مرے "تے پورس دی فوج لئی لکھدا اے کہ ایہدے 20000 پیادے تے 3000 گھوڑ سوار مارے گئے ۔ سارے رتھاں دا چوکھا نقصان ہویا "۔
جد کہ ایہو ای لکھاری پہلاں آپ ای لکھدا اے کہ "پورس دے ہاتھی جس بنے وی جاندے یونانی فوج نوں مدھولی جاندے"۔ اِنج دے دوہرے بیاناں کارن سکندر دی بہادری دیاں کُوڑیاں سچیاں داستاناں بنیاں نیں ۔ بدیسی نشے وچ ایہناں ای گلاں نوں ٹھیک منیا گیا اے۔ اک اتہاس کار نے ٹھیک لکھیا اے کہ "جہلم دی لڑائی وچ سکندر دی فوجی تباہی اُتے بڑی
ہشیاری نال پردہ پایا گیا اے" ۔ (1)
تواریخ وچ جہلم دے یُدھ وچ سکندر دی چھڑی تباہی نوں ای نہیں لُکایا گیا سگوں لڑائی دے آخری فیصلے داحال وی ٹھیک نہیں لکھیا گیا۔ جیویں لکھیا گیا اے "جدوں اوہدے ہاتھی پھٹڑ ہوئے تاں اوہناں اپنی ہی فوج نوں مِدھ چھڈیا تے اخیر وچ اوہناں نوں دُنبیاں دے وگ ہار لڑائی دے میدان وچوں ہِک کے باہر کڈھ دِتا گیا"۔
اصل وچ ایہہ گل اُکا ای کُوڑ اے۔ جے اسیں ایس گل نوں سچ من ای لئیے تاں ایہدا مطلب اے جو پورس دے ہاتھی لڑائی وچ ناکام ہوئے ہاتھیاں دے ڈرن تے تریہن ہتھوں پورس دی اپنی ہی فوج دی تباہی ہوئی۔ پر اِنج نہیں ہویا۔ اوس ویلے دے میسیڈونیا تے یونانی حاکم جیہڑے سکندر دے مرن پچھوں ایشیا وچ اپنا راج قائم کرن لئی آپس وچ لڑے ، اوہ وی ہاتھیاں دی فوج توں بہت پریشان سن ۔ ایتھوں صاف ظاہر ہوندا اے جو ہاتھیاں دی فوج نے کامیاب لڑائی کیتی۔ یونانی فوجی افسراں خاص طور سیلیوکس اُتے ایہدا بڑا چنگا اثر ہویا۔ سیلیوکس نوں تاں آپ ہاتھیاں دے خلاف جنگ کرنی پئی جدوں اوہ سیریا دا حاکم بنیا۔ ایس لڑائی و چ ورتے گئے ہاتھی حاصل کرن لئی تاں اوس گڈروشیا و غیره ریاستاں نوں وی قربان کر چھڈیا تے ہاتھی نوں ای ایہنے اپنا خاندانی نشان (Royal Emblem) بنایا۔