فرخ منظور
لائبریرین
بشکریہ وچار ڈاٹ کام
اوّل حمد خدا دا ورد کیجے عشق کیتا سو جگ دا مول میاں
پہلے آپ ہے رب نے عشق کیتا معشوق ہے نبی رسول میاں
عشق پیر فقیر دا مرتبہ ہے مرد عشق دا بھلا رنجول میاں
کھلے تنھاں دے باب قلوب اندر جنھاں کیتا ہے عشق قبول میاں
معنے
کیجے۔ایہہ کیجے اردو والا نہیں، سگوں پنجابی والا ہے جس دا مطلب ہے ضرور کرو
سو۔ سی (تھا)
مول۔ اصل ، جویں اصل زر مڈھلی رقم تے اوس تے بیاج (سود)۔ یعنی بنیاد
مرتبہ۔ اُچا رتبہ
رنجول۔ رنجیدہ، غمناک
باب۔ دروازہ، گیٹ، داخل ہوون دی راہ
مطلب
ایہہ وارث شاہ دا پہلا بند ہے۔ عام طور تے شاعر پہلے بند وچ رب دی ثناء کردے نیں تے اوس دی وڈیائی دسدے نیں۔ بوہتے اہناں وڈیائیاں وچوں رب دی خلقت تے قدرت نوں سرجن (تخلیق) کرن دا ذکر کردے ہین، جو رب ایہہ سب کجھ پیدا کیتا تے سرجیا ہے۔وارث شاہ اوہ روایتی ڈھنگ چھڈ کے رب دی ثناء اوس دے پہلا عاشق ہوون تے عشق دا جذبہ پیدا کرن دے پکھ توں کردا ہے۔
پہلی سطر وچ کہیا گیا ہے جو آؤ رب دا ورد کریئے ، یعنی اوس نوں ہر دم یاد کریئے کیوں جو اوس نے جگ دی بنیاد عشق نوں بنایا۔ دوجی سطر وچ اوس دے ثبوت وچ کہیا گیا ہے جو پہلے آپ رب نے نبی رسول نال عشق کیتا۔
تیجی سطر وچ رب رسول توں بعد پیراں فقیراں دا ذکر ہے جنہاں دا مرتبہ وی عشق پاروں ہی بنیا ہے تے ایہہ وی کہیا گیا ہے جو اوہ بندہ جیہڑا عشق وچ رنجیدہ رہندا ہے او ہی چنگا ہے۔ اوہ چنگا ہے اوہناں نالوں جیہڑے دوجیاں شیواں دی دوڑ وچ نیں تے اوس وچ خوش رہندے ہین۔ ہاشم شاہ ہوراں ایس گل نوں انج کھولیا۔
مورکھ لوک سدا سکھ سوندے اتے روز کماون پیسہ
نہ کجھ اوچ نہ نیچ پچھانن اتے عشق نہ جانن کیسا
وارث شاہ ہوریں بند دی چوتھی تے اخیری سطر وچ عشق دی گل نبیڑدیاں کہندے ہین، جو اوہناں لوکاں دے دل دے اند بوہے کھل جاندے نیں جنہاں عشق قبول کر لیا۔ مطلب جے دل دا بوہا نہ کھلے تے اندر ہسڑ (حبس) ہو جاندا ہے، ساہ نہیں آؤندا، پر جے بوہا کھل جاوے تے تازہ ہوا ساہاں نوں کھولدی تے باہر دیاں خوشبوواں دا پتہ دیندی ہے۔ مطلب عشق کرن والیاں نوں تے تازہ ہوا ملدی ہے اوہناں دے ساہ کھلے ہوندے نیں تے دوجے اندر ہنیرے تے ہسڑ وچ جیوندے ہین۔
رب دی ثناء کردیاں وارث شاہ اپنے قصے دی بنیاد بنا رہیا ہے تے دس رہیا ہے جو میں ہیر تے رانجھے دے عشق دا قصہ لکھن جا رہیا ہاں تے کیوں؟ ایس سوچ دا مڈھ کیہ ہے، تے جد میں ہیر رانجھے دی گل کر رہیاں ہوواں گا تے میرے دماغ وچ ایس دی پچھوکڑ کیہہ ہے۔ جد میں ہیر نوں رانجھے نال ملاواں گا تے میں ہیر دے بند دل دے بوہے کھلدے وکھاواں گا۔
اوّل حمد خدا دا ورد کیجے عشق کیتا سو جگ دا مول میاں
پہلے آپ ہے رب نے عشق کیتا معشوق ہے نبی رسول میاں
عشق پیر فقیر دا مرتبہ ہے مرد عشق دا بھلا رنجول میاں
کھلے تنھاں دے باب قلوب اندر جنھاں کیتا ہے عشق قبول میاں
معنے
کیجے۔ایہہ کیجے اردو والا نہیں، سگوں پنجابی والا ہے جس دا مطلب ہے ضرور کرو
سو۔ سی (تھا)
مول۔ اصل ، جویں اصل زر مڈھلی رقم تے اوس تے بیاج (سود)۔ یعنی بنیاد
مرتبہ۔ اُچا رتبہ
رنجول۔ رنجیدہ، غمناک
باب۔ دروازہ، گیٹ، داخل ہوون دی راہ
مطلب
ایہہ وارث شاہ دا پہلا بند ہے۔ عام طور تے شاعر پہلے بند وچ رب دی ثناء کردے نیں تے اوس دی وڈیائی دسدے نیں۔ بوہتے اہناں وڈیائیاں وچوں رب دی خلقت تے قدرت نوں سرجن (تخلیق) کرن دا ذکر کردے ہین، جو رب ایہہ سب کجھ پیدا کیتا تے سرجیا ہے۔وارث شاہ اوہ روایتی ڈھنگ چھڈ کے رب دی ثناء اوس دے پہلا عاشق ہوون تے عشق دا جذبہ پیدا کرن دے پکھ توں کردا ہے۔
پہلی سطر وچ کہیا گیا ہے جو آؤ رب دا ورد کریئے ، یعنی اوس نوں ہر دم یاد کریئے کیوں جو اوس نے جگ دی بنیاد عشق نوں بنایا۔ دوجی سطر وچ اوس دے ثبوت وچ کہیا گیا ہے جو پہلے آپ رب نے نبی رسول نال عشق کیتا۔
تیجی سطر وچ رب رسول توں بعد پیراں فقیراں دا ذکر ہے جنہاں دا مرتبہ وی عشق پاروں ہی بنیا ہے تے ایہہ وی کہیا گیا ہے جو اوہ بندہ جیہڑا عشق وچ رنجیدہ رہندا ہے او ہی چنگا ہے۔ اوہ چنگا ہے اوہناں نالوں جیہڑے دوجیاں شیواں دی دوڑ وچ نیں تے اوس وچ خوش رہندے ہین۔ ہاشم شاہ ہوراں ایس گل نوں انج کھولیا۔
مورکھ لوک سدا سکھ سوندے اتے روز کماون پیسہ
نہ کجھ اوچ نہ نیچ پچھانن اتے عشق نہ جانن کیسا
وارث شاہ ہوریں بند دی چوتھی تے اخیری سطر وچ عشق دی گل نبیڑدیاں کہندے ہین، جو اوہناں لوکاں دے دل دے اند بوہے کھل جاندے نیں جنہاں عشق قبول کر لیا۔ مطلب جے دل دا بوہا نہ کھلے تے اندر ہسڑ (حبس) ہو جاندا ہے، ساہ نہیں آؤندا، پر جے بوہا کھل جاوے تے تازہ ہوا ساہاں نوں کھولدی تے باہر دیاں خوشبوواں دا پتہ دیندی ہے۔ مطلب عشق کرن والیاں نوں تے تازہ ہوا ملدی ہے اوہناں دے ساہ کھلے ہوندے نیں تے دوجے اندر ہنیرے تے ہسڑ وچ جیوندے ہین۔
رب دی ثناء کردیاں وارث شاہ اپنے قصے دی بنیاد بنا رہیا ہے تے دس رہیا ہے جو میں ہیر تے رانجھے دے عشق دا قصہ لکھن جا رہیا ہاں تے کیوں؟ ایس سوچ دا مڈھ کیہ ہے، تے جد میں ہیر رانجھے دی گل کر رہیاں ہوواں گا تے میرے دماغ وچ ایس دی پچھوکڑ کیہہ ہے۔ جد میں ہیر نوں رانجھے نال ملاواں گا تے میں ہیر دے بند دل دے بوہے کھلدے وکھاواں گا۔
