متفرق ترکی ابیات و اشعار

[حسان خان]

ایکی مهمان بیر ائوده چۆن سېغېشماز
منیم جانېم گئدر، چۆن سن گلۆرسن
(نعمت‌الله کِشوَری)
چونکہ ایک خانے (گھر) میں دو مہمان نہیں سماتے، [لہٰذا] جب تم آتے ہو، میری جان چلی جاتی ہے۔

İki mehman bir evdə çün sığışmaz,
Mənim canım gedər, çün sən gəlürsən

 

[حسان خان]

عاشق اۉلسانگ یاردین مِهر و وفا قیلمه طمع
خۉب‌لردین غیرِ آزار و جفا قیلمه طمع
(امیر سعید محمد عُمر خان 'امیری')
اگر تم عاشق ہو تو یار سے محبّت و وفا طمع مت کرو۔۔۔ [اور] خُوبوں سے بجز آزار و جفا طمع مت کرو۔

Oshiq o'lsang yordin mehru vafo qilma tama',
Xo'blardin g'ayri ozoru jafo qilma tama'.

 

[حسان خان]

ای نزاکت گُلشنی، کۉپ قیلمه مېن‌دین احتراز
باغ ارا گُل وصلی‌دین محروم اېمس‌دور خار و خس
(امیر سعید محمد عُمر خان 'امیری')
اے گُلشنِ نزاکت، مجھ سے زیادہ پرہیز مت کرو۔۔۔ باغ کے درمیان خار و خس وصلِ گُل سے محروم نہیں [ہوتے] ہیں۔

Ey nazokat gulshani, ko'p qilma mendin ehtiroz,
Bog' aro gul vaslidin mahrum emasdur xoru xas.

× مندرجۂ بالا بیت چغتائی تُرکی میں ہے۔

 

[حسان خان]

خزان یپراغی ینگلیغ گُل یوزونگ هجری‌ده سرغردیم
کۉروب رحم ایله‌گیل، ای لاله‌رُخ، بو چهرهٔ زردیم
(ظهیرالدین محمد بابر)
میں تمہارے گُلِ چہرہ کے ہجر میں برگِ خزاں کی مانند زرد ہو گیا۔۔۔ اے لالہ رُخ! میرے اِس چہرۂ زرد کو دیکھ کر رحم کرو!

Xazon yaprog‘i yanglig‘ gul yuzung hajrida sarg‘ardim,
Ko‘rub rahm aylagil, ey lolarux, bu chehrai zardim!

× مندرجۂ بالا بیت چغتائی تُرکی میں ہے۔

 

[حسان خان]

تیموری پادشاہ «ظہیرالدین محمد بابُر» نے اپنی کتاب «بابُرنامہ» کے لیے یہ رباعی لکھی تھی:
(رباعی)
بو عالَم ارا عجب الم‌لر کۉردوم
عالَم اېلی‌دین طُرفه سِتم‌لر کۉردوم
هر کیم بو «وقایع»نی اۉقور، بیلگه‌ی کیم
نې رنج و نې محنت و نې غم‌لر کۉردوم
(ظهیرالدین محمد بابُر)
میں نے اِس عالَم میں عجب آلام دیکھے۔۔۔ میں نے مردُمِ عالَم کی جانب سے طُرفہ سِتم دیکھے۔۔۔ جو بھی شخص اِن «وقائع» کو خوانے (پڑھے) گا، جان جائے گا کہ میں نے کیسے رنج اور کیسی اِبتِلائیں اور کیسے غم دیکھے [ہیں]۔

Bu olam aro ajab alamlar ko'rdum,
Olam elidin turfa sitamlar ko'rdum,
Har kim bu «Vaqoe'»ni o'qur, bilgaykim:
Ne ranju, ne mehnatu, ne g'amlar ko'rdum.

× مندرجۂ بالا رباعی چغتائی تُرکی میں ہے۔

 

[حسان خان]

بو اولوس‌ته خۉب‌لر کۉردوک، ولې ای اۉزبېکیم
دل‌ربا‌لیق‌ته سیزینگ‌دېک شۉخِ رعنا کۉرمه‌دوک
(مولانا اتایی بلخی)
اے میرے اُزبیگ (اُزبک)! اِس خَلق و قوم میں ہم نے [کئی] خُوباں دیکھے، لیکن دل ربائی میں تمہارے جیسا شوخِ رعنا نہ دیکھا۔

Bu ulusta xo'blar ko'rduk, vale ey o'zbekim,
Dilraboliqta sizingdek sho'xi ra'no ko'rmaduk.

× مندرجۂ بالا بیت چغتائی تُرکی میں ہے۔

 

[حسان خان]

توپراغیم‌نی کۉزگه قیلگه‌ی‌لر ملایک تۉتیا
خاکِ راهینگ گر کفن‌ده بۉلسه یۉلداشیم منینگ
(مولانا اتایی بلخی)
اگر تمہاری خاکِ راہ [میرے] کفن میں میری رفیق ہو تو فرشتے میری خاک کو [اپنی] چشم کے لیے سُرمہ بنائیں گے۔

Tuprog'imni ko'zga qilgaylar maloyik to'tiyo,
Xoki rohing gar kafanda bo'lsa, yo'ldoshim maning.

× مندرجۂ بالا بیت چغتائی تُرکی میں ہے۔

 

[حسان خان]

بنی اؤلدۆرمڲه عهد ایتمیش ایدین
کرم قېل دۏستوم عهدینی سېما
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
تم نے مجھے قتل کرنے کا عہد کر لیا تھا۔۔۔ اے میرے دوست! کرم کرو، اپنے عہد کو مت توڑو۔

Beni öldürmeğe ahd itmiş idin
Kerem kıl dostum ahdinı sıma

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن

 

[حسان خان]

دل و جانېم طبیبی سن دورورکن
کیمه عرض ایده‌ییم دردۆمی کیمه
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
جب میرے دل و جان کے طبیب [فقط] تم ہو تو میں اپنا درد کس کو عرض کروں؟۔۔۔ کس کو؟

Dil ü canım tabîbi sen dururken
Kime arz ideyim derdümi kime

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن

 

[حسان خان]

ایستر ایسن اۏلمایا عَیبون جهان‌دا آشکار
سن داخی توتما دِلا بیر کیمسه‌نین عَیبېنا شمع
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
اے دل! اگر تم چاہتے ہو کہ تمہارا عیب جہان میں آشکار نہ ہو تو تم بھی کسی شخص کے عیب کے سامنے شمع مت تھامو (یعنی کسی کے عیب کو آشکار مت کرو)۔

İster isen olmaya aybun cihânda âşikâr
Sen dahi tutma dilâ bir kimsenin aybına şem'

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن

 

[حسان خان]

یۆزین گرچه بو گؤنلۆم روشن ائیلر
ولی زُلفین ایدر بو بختېمیې شام
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
اگرچہ تمہارا چہرہ میرے اِس دل کو روشن کرتا ہے لیکن تمہاری زُلف میرے اِس بخت کو شام (یعنی تاریک) کر دیتی ہے۔

Yüzin gerçi bu gönlüm rûşen eyler
Velî zülfin ider bu bahtımı şâm

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن

 

[حسان خان]

گؤرمه‌یلدن گۆن یۆزۆنۆ دل‌برۆن بیر هفته‌دور
اۏل مهِ بدرین فراقېندان هلال اۏلدو تنۆم
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
دلبر کے [مثلِ] خورشید چہرے کو دیکھے ہوئے ایک ہفتہ ہو گیا ہے۔۔۔ اُس ماہِ تمام کے فراق سے میرا تن ہِلال ہو گیا [ہے]۔

Görmeyelden gün yüzünü dilberün bir haftadur
Ol meh-i bedrin firâkından hilâl oldu tenüm

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن

 

[حسان خان]

نِگارا حُسنینه بیلدیم سنۆن هرگز نهایت یۏق
ولی اۏل حُسنه باقماغا دریغا بن‌ده طاقت یۏق
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
اے معشوقِ زیبا! میں جان گیا کہ تمہارے حُسن کی ہرگز کوئی نہایت نہیں ہے۔۔۔ لیکن، افسوس!، اُس حُسن کی جانب نگاہ کرنے کی مجھ میں طاقت نہیں ہے۔

Nigâra hüsnine bildim senün hergiz nihâyet yok
Velî ol hüsne bakmağa dirigâ bende tâkat yok

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن

 

[حسان خان]

گُل یاناغېن یادېنا ای سیم‌تن
لاله‌وش چاک ائیله‌یم قان‌لو کفن
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
اے سیم تن! تمہارے گُلِ چہرہ کی یاد میں مَیں لالہ کی طرح خونیں کفن چاک کروں۔

Gül yanağın yâdına ey sîm-ten
Lâle-veş çâk eyleyem kanlu kefen

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن

 

[حسان خان]

گؤزلریم یاشې بیری نیل و بیری‌سی دجله‌دۆر
حُسنین افزون‌دور سنۆن چۆن مصر ایله بغداد‌دان
(سلطان سلیمان قانونی 'مُحِبّی')
میری چشموں کے اشکوں میں سے ایک نِیل، جبکہ ایک دجلہ ہے۔۔۔ چونکہ تمہارا حُسن مصر و بغداد سے افزوں تر ہے۔

Gözlerim yaşı biri Nîl ü birisi Dicledür
Hüsnin efzûndur senün çün Mısr ile Bağdad'dan

 

[ارسلان بای]

سلام علیک
حسان خان قارداشیم، سن نئجه تورکی‌نی بؤیله یاخشی بیلیرسن؟
من تبریزلی‌یم

 

[حسان خان]

سلام علیک
حسان خان قارداشیم، سن نئجه تورکی‌نی بؤیله یاخشی بیلیرسن؟
من تبریزلی‌یم

علیکم سلام!
حؤرمت‌لی قارداشېم، من تۆرکجه‌نی کیتاب‌لاردان و اینتئرنئت‌دن اؤیرندیم. تۆرکجه دیلی‌نی چۏخ سئویرم و تۆرکجه شئعرلریندن و ماهنې‌لاردان خئیلی ذؤوق آلېرام. من پاکیستان‌لې‌یام و آنا دیلیم اوردوجادېر. آذربایجان و تۆرکییه‌یه هئچ واخت گلمه‌میشم، آمما اۏ یئرلری و اۏنلارېن گؤزل تۆرکجه دیلی و فرهنگ‌لری‌نی چۏخ سئویرم.
خۏشنودام کی سن بیر تبریزلی‌سن، زیرا تبریز منیم ان سئودیڲیم شهرلردن بیری‌دیر.

 

[ارسلان بای]

علیکم سلام!
حؤرمت‌لی قارداشېم، من تۆرکجه‌نی کیتاب‌لاردان و اینتئرنئت‌دن اؤیرندیم. تۆرکجه دیلی‌نی چۏخ سئویرم و تۆرکجه شئعرلریندن و ماهنې‌لاردان خئیلی ذؤوق آلېرام. من پاکیستان‌لې‌یام و آنا دیلیم اوردوجادېر. آذربایجان و تۆرکییه‌یه هئچ واخت گلمه‌میشم، آمما اۏ یئرلری و اۏنلارېن گؤزل تۆرکجه دیلی و فرهنگ‌لری‌نی چۏخ سئویرم.
خۏشنودام کی سن بیر تبریزلی‌سن، زیرا تبریز منیم ان سئودیڲیم شهرلردن بیری‌دیر.

یاشاسین حسان خان، کاش منده اوردو دیلینی باشارایدیم، اوردو دیلی اوچون ایکی کتابیم وار، لکن بو گونه‌جه اؤیره‌نه‌بیلمه‌میشم
ان شاء الله بیر گون تبریزه گلرسن و من سنین خدمتینده اولارام

 

[حسان خان]

یاشاسین حسان خان، کاش منده اوردو دیلینی باشارایدیم، اوردو دیلی اوچون ایکی کتابیم وار، لکن بو گونه‌جه اؤیره‌نه‌بیلمه‌میشم
ان شاء الله بیر گون تبریزه گلرسن و من سنین خدمتینده اولارام

تۆرکجه ایله مۆقاییسه‌ده اوردو چۏخ چتین بیر دیل‌دیر. آمما اوردوجانې بیلمه‌دیڲین اؤنم‌لی دئییل، چۆنکی من سنین‌له تۆرکجه دیلینده بیر آز دانېشا بیلیرم.
اینشاللاه، بیر گۆن حتمن تبریزه گئده‌جڲم. تبریز شهرینه و آذربایجانا عاشیقم!

 

[حسان خان]

وورولموشام شیرین دیلین، اۏ باخمالې گؤزلریوه
بیر گۆن منی گؤزدن آتسان، اۏ گۆن ائویم ویران اۏلور
(سید مصطفیٰ کلامی هِریس)
میں تمہاری شیریں زبان اور تمہاری اُن چشمانِ زیبا کا شیفتہ و عاشق ہو گیا ہوں۔۔۔ اگر تم کسی روز مجھ کو نظر سے گِرا دو تو اُس روز میرا خانہ (گھر) ویران ہو جائے گا۔

Vurulmuşam şirin dilin, o baxmalı gözlərivə
Bir gün məni gözdən atsan, o gün evim viran olur