علمِ عروض - بحر محبتث

تفسیر

محفلین
.<table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr><th align="center" valign="center" colspan="5"><font> سبق نمبر 18- بحرمحبتث</font><font></font></th> </tr><tr><td align="center" width="15%"><font> اسم :</font></td><td colspan="4"> بحرسریع</td></tr><tr><td align="center"><font>خصوصات :</font></td><td colspan="4"> یہ بحر اصل حا لت میں سالم مستعمل میں نہیں</td></tr><tr><td align="center"><font> ارکان :</font></td><td colspan="4">مُس تفع لُن فاعلاتُن - دو بار</td></tr><tr><td align="center"><font>مزاحف؛ </font></td><td colspan="4">1 - مثمن مخبون 2 - مثمن مخبون مقصور یا محذوف 3 - مثمن مخبون محذوف مشعت یا مقصور مشعت 4 - مثمن مزعت مخبون محذوف یا مشعت مقصور</td></tr><td></td><td align="center" width="6%"><font> نمبر</font></td><td align="center"><font>اسم</font></td><td align="center" width="24%"><font> ارکان </font></td><td align="center"><font>تعداد تکرار ارکان</td></tr><tr><td></td><td align="center"><font>1</td><td><font> مثمن مخبون</td><td><font><font> مفا علن </font><font> فعلاتن </font><font>مفا علنن</font><font> فعلاتن</font></td><td><font> دو بار ( ایک بار مصرعے ) </td></tr><tr><td></td><td align="center"><font>2</td><td><font>مثمن مخبون مقصور یا محذوف </td><td><font><font> مفاعلن</font><font> فعلاتن</font><font> مفاعلن</font></td><td><font> فعلات یا فعِلن</font><font> دو بار ( ایک بار مصرعے ) </td></tr><tr><td></td><td align="center"><font>3</td><td><font> مثمن مخبون محذوف مشعت یا مقصور مشعت</td><td><font><font> مفاِعلن</font><font> فعلاتن </font <font> مفاِعلن</font><font> فِعلُن </font></td><td><font> دو بار ( ایک بار مصرعے ) فِعلُن ( بسکون ع ) یا فعلات ( بسکون ع ) </td></tr><tr><td></td><td align="center"><font>4</td><td><font> ثمن مشعت مخبون محذوف یا مشعت قصور</td><td><font> مفاعلن </font><font> مفوعلن </font><font> مفاعلن </font></td><td><font> ( فِعلُن یا فعلات ) دو بار ( ایک بار مصرعے )</td><tr></table>
<table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr><td align="center"><font> مفاعلن</font></td><td align="center"><font> فعلاتن</font></td><td align="center"><font> مفعولن </font></td><td align="center"><font> فعِلن </font></td><td align="center"><font> فعِلا ت</font></td><td align="center"><font> فعولن</font></td> <td align="center"><font> فاعِلُن</font></td></tr><tr><td align="center"> متحرک، محترک، ساکن محترک، محترک، ساکن </td><td align="center">متحرک، متحرک متحرک ساکن متحرک، ساکن </td><td align="center"> متحرک، ساکن متحرک، ساکن متحرک، ساکن </td><td align="center">متحرک، تحرک متحرک، ساکن متحرک ، ساکن </td><td align="center">متحرک ، ساکن ، متحرک محترک ، ساکن، متحرک</td><td align="center">محترک، متحرک، ساکن متحرک، ساکن</td><td align="center"> متحرک ، ساکن ، ساکن متحرک متحرک ساکن</td></tr><tr><td align="center"><font> سبب خفیف سبب ثقیل سبب خفیف </font></td><td align="center"><font> سبب خفیف وتد مجموع </font></td><td align="center"><font> سبب خفیف سبب خفیف سبب خفیف </font></td><td align="center"><font> سبب خفیف سبب خفیف وتد مجموع </font></td><td align="center"><font> وتد مجموع سبب خفیف </font></td><td align="center"><font> سبب خفیف وتد مجموع </font></td><td align="center"><font> وتد مجموع سبب خفیف </font></td></tr></table>
<table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr><th align="center" valign="center" colspan="21"> مثال - مثمن مخبون</font></th></tr><tr><td align="center" width="15%"><font> رکن </td></font><td align="center" colspan="4"><font>muf - aa - i - lun</td></font><td align="center" colspan="4"><font>fa - i -laa- tun</td></font><td align="center" colspan="4"><font>muf - aa - i - lun</td></font><td align="center" colspan="4"><font>fa - i -laa- tun</td></font> </tr> <tr><td align="center"><font> بحر محبتث</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن </td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن</td></font></tr><tr><td align="center"><font> وزن </td></font><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td> </tr></table>
<table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr><td align="center" width="15%"><font>مصرعہ نمبر 1</font></td><td>تم اپنے شکوے کی باتیں نہ کھود کھود کر پوچھو</td></tr><tr><td align="center" width="15%"><font> مصرعہ نمبر 2</font></td><td>حذر کو مرے دل سے کہ اس میں آگ دبی ہے</td></tr></table> <table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr><td align="center" width="15%"><font> بحر محبتث</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن </td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن</td></font></tr><tr><td align="center"><font> مصرعہ نمبر 1</font></td><td colspan="4" align="center">تمپ ن شک</td><td colspan="4" align="center"> دَ کِ با تے</td><td colspan="4" align="center">نکو دکو</td> <td colspan="4" align="center">دَک پو ثو</td> </tr><tr><td align="center"><font>مصرعہ نمبر 2</font></td><td colspan="4" align="center"> حذر کرو</td><td colspan="4" align="center">مِردل سے</td><td colspan="4" align="center">کہ اس مآ</td><td colspan="4" align="center">گ دبی ہے</td></tr><tr><td align="center"><font> وزن </td></font><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td> </tr></table>
َ<table cellspacing="0" cellpadding="4" border="1" width="95%"><tr>
1۔ میں نے ایک شعر کی تختی کردی ہے۔ اب باقی شعروں کی اس مثال کے مطابق بحرکامل میں تختی کریں۔ <tr>َ<tr><th align="center" valign="center" colspan="33"><font>مشق</font></th></tr><tr><td align="center"><font>رکن</font></td><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن </td></font><td align="center" colspan="4"><font>فعلاتن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن </td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فَاعِلُن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فَاعِلُن</td></font></tr><tr><td colspan="33">. </td></tr><tr><td align="center"><font> وزن </td></font><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td> </tr> <tr><td align="center">1</td><td colspan="16" align="center">بعد میں</td><td colspan="16" align="center"> بعد میں</td> </tr><tr> <td align="center">.</td><td colspan="4" align="center">1</td><td colspan="4" align="center">2</td> <td colspan="4" align="center">3</td> <td colspan="4" align="center">4</td><td colspan="4" align="center">1</td><td colspan="4" align="center">2</td><td colspan="4" align="center">3</td><td colspan="4" align="center">4</td></tr><tr><td align="center">2</td><td colspan="16" align="center">بعد میں</td><td colspan="16" align="center">بعد میں</td></tr> <tr> <td align="center">.</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td></tr> <tr> <td align="center">3</td> <td colspan="16" align="center">بعد میں</td> <td colspan="16" align="center">بعد میں</td> </tr> <tr> <td align="center">.</td><td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td></tr> <tr> <td align="center">4</td> <td colspan="16" align="center">بعد میں</td><td colspan="16" align="center">بعد میں</td> </tr> <tr> <td align="center">.</td><td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> <td colspan="4" align="center">۔</td><td colspan="4" align="center">۔</td> </tr> <tr><td colspan="33">. </td></tr><tr><tr><td align="center"><font> وزن </td></font><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>1</font></td><td align="center"><font>2</font></td><td align="center"><font>2</font></td> </tr> <tr><td align="center"><font>رکن</font></td><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن </td></font><td align="center" colspan="4"><font>فعلاتن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فعلاتن </td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فَاعِلُن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> مفاعلن</td></font><td align="center" colspan="4"><font> فَاعِلُن</td></font></tr><tr><td colspan="33">. </td></tr><tr></table><table cellspacing="0" cellpadding="4" border="0" width="95%">َِ<tr><td align="center">.</td><td align="center"> 18 - بحر مجبتث </td><td align="center">.</td></tr><tr><td align="center"> 17 - بحر سریع </td><td>.</td><td>.</td><td align="center"> 19 - بحر مضارع </td><td>.</td></tr>َِ<tr><td>.</td><td align="center"> پہلا صفحہ - فہرست</td><td>.</td></tr>
</table>​
 
Top