فارسی شاعری

دعا ای چو جان اندر وجود عالمی جان ما باشی و از ما می رمی نغمہ از فیض تو در عود حیات موت در راہ تو محسود حیات باز تسکین دل ناشاد شو باز اندر سینہ ہا آباد شو باز از ما خواہ ننگ و نام را پختہ تر کن عاشقان خام را از مقدر شکوہ ہا داریم ما نرخ تو بالا و ناداریم ما از تہی دستان رخ زیبا مپوش...

رفتم اندر تہِ خاک انسِ بتانم باقیست عشق جانم بر بود آفتِ جانم باقیست منظوم ترجمہ: ہم ہوئے خاک مگر شوقِ بتاں باقی ہے عشق میں جان گئی، آفتِ جاں باقی ہے سرو سامان وجودم شرر عشق بسوخت زیرِ خاکسترِ دل سوزِ نہانم باقیست منظوم ترجمہ: آتشِ عشق نے سب خاک کیا اپنا وجود راکھ کے ڈھیر تلے سوزِ نہاں باقی ہے...

غزل دیگر نشنیدیم چنین فتنه که برخاست از خانه برون آمد و بازار بیاراست در وهم نگنجد که چه دلبند و چه شیرین در وصف نیاید که چه مطبوع و چه زیباست صبر و دل و دین می‌رود و طاقت و آرام از زخم پدید است که بازوش تواناست از بهرِ خدا روی مپوش از زن و از مرد تا صنعِ خدا می‌نگرند از چپ و از راست چشمی که تو...

(وطن) بهار آمد، ز عُمرم باز یک سالِ دِگر بِگْذشت، تمامِ زندگی آهسته از پیشِ نظر بِگْذشت. به مثلِ گوشت و ناخُن من همیشه با وطن بودم، اگرچه نصفِ عُمرِ بهترینم در سفر بِگْذشت. وطن، در هر کجا آمد به سر فارم هوایِ تو، من از آن سویِ اُقیانوس بِشْنیدم صدایِ تو. اگرچه در میان طوفان و موجِ بحرها بودند،...

چون نیابد نورِ فیض از روحِ پاکِ مولوی؟ شمسِ تبریز است صائب در میانِ عاشقان (صائب تبریزی) وہ مولوی [رُومی] کی روحِ پاک سے نُورِ فیض کیسے نہ پائے؟۔۔۔ 'صائب' عاشقوں کے درمیان شمسِ تبریز (تبریز کا خورشید) ہے۔

من مستِ مُدامم چه کنم زُهد و ریا را من رندِ جهانم چه کنم ذوق و صفا را عُشّاقِ زمان عاشقِ گیسویِ سیه‌فام من عاشقم اندوه و غم و جور و جفا را بیزارم از آن مجلسِ یاران که وفا نیست در مجلسِ ایشان نه مُرُوّت نه مُدارا یار آن که تو را خونِ جگر را کند احسان هم بهرِ تو جان را دِهد ای شوخِ دل‌آرا اسعد...

حکایات اقبال: (اقتباس از رموز خودی) ایک شخص ترکستان کے شھر مرو (Merv) سے لاھور حضرت علی ھجویری رح کے دربار میں آئے اور ان سے درخواست کی کہ میرے دشمن بہت زیادہ ہیں مجھے ان کے درمیان محفوظ رہنے کا ہنر سکھا دیجیے... شیخ نے ان کو جو نصیحت کی وہ اقبال نے ان اشعار میں کچھ یوں بیان فرمائے ہیں .. گفت...

عُثمانی ادیب سُلیمان نظیف نے ۱۹۱۸ء میں لکھے اپنے مقالے 'ایران ادبیاتې‌نېن ادبیاتېمېزا تأثیری' (ادبیاتِ ایران کی ہمارے ادبیات پر تأثیر) میں ایک جا عُثمانی شاعر رضا توفیق (وفات: ۱۹۴۹ء) کا یہ قول نقل کیا ہے: "شرق و غربېن بیر قاچ مُهِم لسانېنې بیلیریم. فرانسېز، اینگیلیز، ایسپانیۏل، عرب، عجم، تۆرک...

شاعرِ ملّیِ البانیہ نعیم فراشری کے برادر، اور مشہور عُثمانی ادیب و مؤلّف شمس‌الدین سامی فراشری (وفات: ۱۹۰۴ء) اپنی تُرکی کتاب 'خُرده‌چین'، جو ۱۳۰۲ھ/۱۸۸۵ء میں شائع ہوئی تھی، کے دیباچے میں لکھتے ہیں: عُثمانی رسم الخط میں: "هر نه وقت - دمیر گبی صوئوق و دمیر قدر آغیر اولان - جدّیاتدن اوصانیر، وظیفه...

سلامت باشید۔ فارسی شاعری کے بلند شاہکاروں میں سے ایک شاہنامہء فردوسی ہے۔ البتہ شاہنامہ‌خوانی کے دوران جن چیزوں کا میں فہم نہ کرسکا، اس لڑی میں مَیں برادرم حسان خان سے ان چیزوں کے متعلق سوالات کروں گا۔

عُثمانی شاعر نفعی ارضرومی (م. ۱۶۳۵ء) اپنے مجموعۂ ہَجویات 'سِهامِ قضا' کے ایک تُرکی قطعے میں کہتے ہیں: (قطعه) کُشتهٔ ذوالفقارِ هَجوۆم‌دۆر بیر آلای یاوه‌گو و هرزه‌طراز قادر اۏلمازسالار جوابا نۏلا بر نیاید ز کُشتگان آواز (نفعی ارضرومی) یاوہ گویوں اور ہرزہ سرایوں کا ایک جمِّ غفیر میری ذوالفقارِ ہَجو...

عُثمانی مؤلّف محمد توفیق اپنے تذکرے 'قافلهٔ شُعَراء' (‌۱۲۹۰ھ/۱۸۷۳ء) میں احمد پاشا کے ذیل میں لکھتے ہیں: "یینه احمد پاشانېن بدیهیّاتېندان‌دېر که بیر گۆن فاتح سلطان محمد خانېن مجلسینده خواجه حافظې مدح و ﺍﻃﺮﺍﺀ ائدرلر و دیوانېندان تفأُّل ائیلرلر. اتفاقاً بو بیت چېقار: آنان که خاک را به نظر کیمیا...

به مِهرِ علی گرچه مُحکم‌پَی‌ام ز عشقِ عُمر نیز خالی نَی‌ام (‌نظامی گنجوی) اگرچہ میں علی کی محبّت میں ثابت قدم ہوں، [لیکن] میں عُمر کے عشق سے بھی خالی نہیں ہوں۔

شور و هیجان را به جان و دل خرم چرخِ نیلی فام را برهم زنم موسمِ گل آمد و مجنون شدم چاک دامان و گریبان می کنم بویِ خوش آید ز آن گل دم به دم خویش را از غم رهایی می دهم رقصِ مور و سوزِ بلبل هم کنار می شود مخلوط باهم در دلم سبزه و گل را ببوسد این بهار چار سو چون قلبِ عاشق می تپم ماهِ نو هم آسمان را...

(آینا کیمی) پارچالاندېق، سېنمادېق! داش آتان‌لار بیلمه‌دیلر، پارچالانمېش آینادا بیر آی‌دان مین آی چېخار بیر گۆنش‌دن مین گۆنش بیر اولدوزدان مین اولدوز پارچالاندېق آینا کیمی چۏخالارېق چۏخالدارېق ایشېغې (عمران صلاحی) تهران ۱۰ آزر ۱۳۶۴هش ترجمہ: (مانندِ آیینہ) ہم پارہ پارہ ہو گئے، لیکن نہ ٹُوٹے...

(یادی از گذشته) (گذشتہ زمانے کی ایک یاد) شهری‌ست در کنارهٔ آن شطِّ پُرخروش با نخل‌هایِ درهم و شب‌هایِ پُر ز نور شهری‌ست در کنارهٔ آن شطّ و قلبِ من آنجا اسیرِ پنجهٔ یک مردِ پُرغرور اُس پُرخروش نہر کے کنارے ایک شہر ہے۔۔۔ جس کے نخل درہم و آشفتہ اور جس کی شبیں پُرنور ہیں۔۔۔۔ اُس نہر کے کنارے ایک...

چونکہ تُرکی و اردو شاعری، ادبی و تاریخی لحاظ سے فارسی شاعری کی ذیلی شاخیں ہیں، یا کم از کم صدیوں تک فارسی ہی سے نشو و نما پا کر بلوغت و کمال تک پہنچی ہیں، لہٰذا تینوں شعری روایتوں میں مضامین کا اشتراک ہے، اِس لیے اگر کلاسیکی فارسی و تُرکی ابیات کو اردو میں ترجمہ کیا جائے، تو شعری مضامین و مفاہیم...

بشنو از نے چون حکایت می کند از جدایی ها شکایت می کند بانسری سے سن ! کیا بیان کرتی ہے درد وجدائی کی (کیا ) شکایت کرتی ہے کز نیستان تا مرا ببریده اند از نفیرم مرد و زن نالیده اند کہ جب سے مجھے ہنسلی سے کاٹا ہے میرے نالہ سے مرد و عورت سب روتے ہیں سینه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگویم شرحِ درد...

بہ خوبی ھمچومہ تابندہ باشی بہ ملک دلبری پاینده باشی تیرے خوبصورت چہرہ چاند کی طرح چمکتا ہے ملک حسن پہ تیری بادشاہی سلامت رہے من درویش را کشتی بہ غمزہ کرم کردى الٰہی زندہ باشی تیری قاتلانہ نکاہ نے مجھ غریب کو مار ڈالا کرم کیا تو نے خدا تجھے بسر زندگی دے جہاں سوزى اگر در غمزہ آىى شکر ریزی اگر...

به هر سو جلوه دلدار دیدم به هر چیزی جمال یار دیدم مجھے ہر طرف دلدار کا جلوہ نظر آتا ہے اور ہر چیز میں یار کا جمال نظر آتا ہے ندیدم هیچ شی را خالی از وی پر از وی کوچه و بازار دیدم مجھے کوئی منظر اس سے خالی نظر نہیں آتا مجھے ہر کوچہ و بازار میں وہی نظر آتا ہے چو خود را بنگرم دیدم همون است جمال...